Οι Κύρβαντες ή Κορύβαντες ήταν οι ένοπλοι χορευτές που λάτρευαν την φρυγική θεά Κυβέλη με τύμπανα και χορό. Έχουν ταυτιστεί με τους «Κουρήτες», τους εννέα χορευτές που λάτρευαν τη Ρέα, την κρητική ομόλογό της Κυβέλης, τη Μητέρα των Θεών. Αυτοί ήταν πάνοπλοι χορευτές που κρατούσαν το ρυθμό με ένα τύμπανο και το χτύπημα των ποδιών τους. Οι Κουρήτες ταυτίζονται σε πολλά σημεία με τους Ιδαίους Δακτύλους και έχουν κοινά ονόματα και χαρακτηριστικά, κοινούς μύθους. O Ηρακλής η κύρια λατρευόμενη θεότητα των Ερυθρών ήταν κατά τον Παυσανία ο μεγαλύτερος από τους λεγόμενους Ιδαίους Δακτύλους ο οποίος ήταν ο ιδρυτής των Ολυμπιακών αγώνων.
Από μιά επιγραφή του ύστερου τέταρτου αιώνα π.Χ. που βρέθηκε στις Ερυθρές αντλούμε στοιχεία για την λατρεία των Κορυβάντων στην πόλη.
Η Επιγραφή
Ιον - Ephesos(?) — Kat.23 — IEry 206 1
ὁ πριάμενος καὶ ἡ πρι[αμένη τὴν ἱερ]-
ητείην τῶν Κυρβάντων [ἱερήσεται κ]-
αὶ τῶι ὀργίωι τῶι Ἕρσης̣ [καὶ ..6]
όρης καὶ Φανίδος, ἢμ μὲν [δυνατὸν ἦι]
πᾶσι, εἰ δὲ μή, οἷς θέληι κα[ὶ ..c.7..]
ηι, κατὰ τὸ ψήφισμα· οἱ δὲ π[ριάμενοι]
τὰς ἱερητείας τελεῦσι κ[αὶ κρητηρ]-
ιεῦσι καὶ λούσουσι τοὺς̣ [τελευμέν]-
ους, ὁ μὲν ἀνὴρ ἄνδρας, ἡ δ[ὲ γυνὴ γυνα]-
ῖκας· γέρα δὲ λάψεται λ[ουτροῦ τρεῖ]-
ς ὀβολούς, κρητηρισμο̣[ῦ δύο ὀβολοὺ]-
ς καὶ τὸμ πόκογ καὶ τὸ [σκέλος· ξένων]
δὲ τελευμένων ἀπ’ ἑκ̣[άστης τῶν ἁγν]-
ειῶν τρεῖς δραχμὰς [καὶ τὸμ πόκογ]
καὶ τὸ σκέλος τὸ πα[ρὰ τὸν βωμὸν πα]-
ρατιθέμενον κα[ὶ —]
Η επιγραφή αρχικά δημοσιεύθηκε από τους Wilamowitz και Jacobsthal το 1909.
Οι λογοτεχνικές πηγές για τους Κορύβαντες και την λατρεία τους δεν είναι πολλές και μάλλον είναι ασαφείς. Τους ταυτίζουν με αρκετές άλλες ομάδες, όπως τους Μεγάλους Θεούς, τους Καβείρους, ή τους Κουρήτες. Ο Πλάτωνας δίνει κάποιες γνώσεις για την (αθηναϊκή) λατρεία τους.
Μόνο επιγραφικές πηγές μας δίνουν πυκνές περιγραφές της μυστηριακής λατρείας σε αυστηρά τοπικό επίπεδο. Η επιγραφή από τις Ερυθρές έχει θεωρηθεί υψίστης σημασίας μεταξύ αυτών των πηγών.
Οι θεότητες ονομάζονται Kύρβαντες, σε ένα διαλεκτικό τύπο του ονόματος γνωστού από την νοτιοδυτική Ανατολία. Το αποσπασματικό κείμενο, περιέχει τους κανόνες σχετικά με το ιερατείο τους και δίνει στοιχεία για τις τελετουργίες που συνδέονται με τη λατρεία (π.χ. για τους φυλετικούς ρόλους των ιερέων και των ιερειών, το τελετουργικό που ονομάζεται κρατηρισμός ή για την εκτέλεση του τελετουργικού λουτρού).
Τα τελευταία χρόνια, νέα ντοκουμέντα προστέθηκαν σε αυτήν την επιγραφή :
(1) Ένα θραύσμα από τον ίδιο ή παρόμοιο νόμο στο μουσείο της Βόννης που δημοσιεύτηκε από τον Ν. Himmelmann (Epigraphica anatolica 29, 1997, 117-121). Το κείμενο διευρύνει σημαντικά τις γνώσεις μας για τις τελετουργικές πράξεις (π.χ. ως προς τα ιερά γεύματα, ή για το ρόλο των ιδιωτικών εναντίον δημοσίων ιερέων)
(2) Ένα θραύσμα ενός άλλου ιερού νόμου από την ίδια λατρεία των Ερυθρών, στο μουσείο της Σάμου. Το δύσκολο κείμενο αναφέρεται μεταξύ άλλων πραγμάτων, στον πολιτικό ρόλο των μυημένων.
(3).Μια ελληνιστική επιγραφή από την περιοχή της Θεσσαλονίκης (Ε. Βουτυράς, Κέρνος 9, 1996, 243 -256) . Το κείμενο ανήκει σε μια ιδιωτική λατρεία και επιβεβαιώνει τη σπουδαιότητα των τελετουργικών λουτρών γνωστών από την δημόσια λατρεία των Ερυθρών.
Αυτό το νέο σώμα διευρύνει σημαντικά τις γνώσεις μας για μια ελάσσονα λατρεία μυστηρίων στον ελληνικό κόσμο. Θέτει επίσης ερωτήματα ως προς το τι ακριβώς είχε κρατηθεί μυστικό, όταν μια πόλη δημοσίευσε τέτοιους λεπτομερείς νόμους για μία από τις μυστηριακές λατρείες της, όσον αφορά τη σχέση μεταξύ μιας τέτοιας λατρείας και της πόλεως στην οποία ανήκε, και για το μεταβαλλόμενο ρόλο τέτοιων λατρειών στην δημόσια και την ιδιωτική σφαίρα :
Η έμφαση του Πλάτωνα στην θεραπευόμενη τρέλα δεν έχει κάτι παράλληλο στο υλικό από την Ερυθραία. Παρ 'όλα αυτά, το υλικό δίνει το υπόβαθρο για τα Πλατωνικά χωρία που επιτρέπει μια πιο ευέλικτη ανάγνωση τους.
Στις σειρές 1-4 της επιγραφής διαβάζουμε :
«O πριάμενος και η πριαμένη την ιερητείην των Κυρβάντων [ιερήσηται κ]]αι τωι οργίωι τωι Έρσης [και )όρης και Φάνιδος» δηλαδή :
Αυτός ή αυτή που αγοράζει την ιεροσύνη των Κορυβάντων θα πρέπει επίσης να ενεργεί σαν ιερέας (ή:συνδράμοντας)στο τελετουργικό της Έρσης και της –Ore(Κόρε» δηλαδή της Περσεφόνης; )και της Φάνιδος
Βλέπουμε εδώ μια σπάνια μαρτυρία της λέξης όργιον στον ενικό. Ο ιερέας ή η ιέρεια των Κορυβάντων πρέπει επίσης να φροντίζουν το τελετουργικό των τριών άλλων θεοτήτων. Η Έρση (Δροσιά)εμφανίζεται επίσης σε μια επιγραφή από τις Ερυθρές, η οποία τιμά την ιέρεια της Δήμητρας Θεσμοφόρου και της Έρσης. Η Ερυθραία θεά δεν είναι πιθανόν η κόρη του Κέκροπα στην περίφημη ιστορία του Εριχθόνιου. Η δεύτερη θεότητα δεν μπορεί να προσδιοριστεί με βεβαιότητα. Η τρίτη θεά, η Φάνις δεν βεβαιώνεται αλλού.
Υπάρχουν μερικά παραδείγματα των μυστηριακών τελετουργιών των οποίων τα εισαγωγικά από τον εξαγνισμό μέχρι το κοινό γεύμα, έρχονται κοντά στη χριστιανική ακολουθία του βαπτίσματος και της ευχαριστίας, που σηματοδοτεί την μυητική μετατροπή κάποιου του σε μέλος της Χριστιανικής εκκλησίας.Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος στην Ομιλία : συνοψίζει την πορεία : (μετά την κοινωνία των μυστηρίων, μετά την απόλαυσιν του λουτρού, μετά των συντάξεσθαι τω Χριστώι )
Στα μυστήρια των Κυρβάντων στις Ερυθρές, ένα λουτρό ακολουθείται από ένα κρατηρισμό, ένα τελετουργικό που χρησιμοποιεί μια λεκάνη και συνοδεύεται από μια θυσία προβάτου :
Αυτή πρέπει να ήταν τελετουργία πόσης που οδηγούσε σε ένα κοινό γεύμα, σύμφωνα με την συνηθισμένη ελληνική πρακτική θυσιών. Σε κάποια ιδιωτικά μυστήρια της Αθήνας που έγιναν από τη μητέρα του Αισχίνη και έτσι είναι σχεδόν ταυτόχρονα με τις τελετές των Ερυθρών, ο εξαγνισμός -όχι με νερό, αλλά με τη λάσπη και σκύβαλα σταριού-ακολουθούνταν από το θαυμαστικό (έφυγον κακόν εύρον άμεινον), και όπως η λατρεία στις Ερυθρές αυτά τα μυστήρια περιείχαν ένα κρατηρισμό, του οποίου η θέση στην ακολουθία είναι αβέβαιη, αλλά πιθανώς γινόταν αργότερα από τον εξαγνισμό.
Αλλά λατρείες σαν και αυτήν είτε ήταν τοπικές είτε εξ ολοκλήρου ιδιωτικές, για να θεωρήσουμε ότι είχαν άμεση επίδραση στο χριστιανικό βάπτισμα.
Οι λεπτομέρειες είναι λιγότερο σαφείς στο τελετουργικό από τις Ερυθρές, ειδικά αφού η καταγραφή του είναι ελλιπής και πρέπει να παραμείνει αβέβαιο αν άλλες τελετές ήταν μέρος της πορείας που κρύβεται κάτω από τον όρο τελείν "να τελέσει". Το κείμενό μας είναι ένα κοινό διάταγμα που ρυθμίζει τα καθήκοντα του ιερέα και θα μπορούσε κάλλιστα να αποσιωπά πολλές λεπτομέρειες.
Υπάρχει μια συζήτηση αν στον χριστιανισμό των πρώτων χρόνων οι γυναίκες βάπτιζαν. Στις Ερυθρές και τα δυο φύλα έκαναν το τελετουργικό λουτρό οι ιερείς στους άνδρες και οι ιέρειες στις γυναίκες.
Παρά το ότι οι ορχούμενοι Κορύβαντες ήταν βασικά ανδρικές οντότητες, η τοπική λατρεία ήταν ανοικτή και στα δύο φύλα. Όμως οι τελετουργίες των Ερυθραίων οδηγούσαν τους μυημένους σε μια αλλαγή της κοινωνικής τους θέσης καθώς : στο τέλος (και για το υπόλοιπο της ζωής του) ο μυημένος είναι "κεκορυβαντισμένος" * δηλαδή ένας που έχει μυήθηκε στους Κορύβαντες.
Το τελετουργικό καθαρισμού χρησιμοποιείται για να εκφράσει όχι μόνο την καθαρότητα απαραίτητη για οποιαδήποτε επαφή με το θείο, αλλά μια αλλαγή της προσωπικότητας. Το τελετουργικό των Ερυθρών αξίζει κάποιας προσοχής, επίσης, γιατί είναι το μόνο σαφές κείμενο για το λουτρό των γυναικών : "Οι αγοραστές των ιερατείων βάζουν μπροστά και τους προσφέρουν από την κούπα ανάμειξης και λούζουν τους μυημένους ο άνδρας τους άνδρες, η γυναίκα τις γυναίκες - οι αγοραστές είναι ένας ιερέας και μια ιέρεια
*Κορυβαντισμένος : Έκφραση σε μια επιγραφή της Σάμου που κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται επίσης από τις Ερυθρές. Ομοίως, στα Διονυσιακά μυστήρια ο μυημένος γίνεται βακχευμένος, μια κατάσταση που εκφράζεται με μια ξεχωριστή ταφή. Μπορεί να υπήρχαν θηλυκές οντότητες που συνδεόταν με αυτή τη λατρεία, αν κρίνουμε από το "όργιον της Έρσης " της –ορε (κόρης;) και της Φάνιδος που βεβαιώνεται στην ίδια επιγραφή.
Στην λατρεία των Κορυβάντων στις Ερυθρές οι διαδικασίες της θυσίας και της Θεοξένειας ήταν εντελώς αλληλένδετες. Υπήρξε μια ιεροτελεστία της Θεοξένειας της Φιλοξενίας του θεού. Ετοιμαζόταν μια τράπεζα με τροφές και δίπλα τοποθετούσαν ένα ανάκλιντρο με ένα κάλυμμα πάνω στο οποίο ενδέχεται να έβαζαν ένα είδωλο του θεού. Ένα άλλο τελετουργικό ήταν αυτό που το κείμενο αποκαλεί κρατηρισμό δηλαδή μια ιεροτελεστία γύρω από ένα κρατήρα. Αυτό δείχνει την προετοιμασία και την κατανάλωση οίνου .
The Corybantes ( Κορύβαντες) or Cyrbantes were the armed and crested dancers who worshipped the Phrygian goddess Cybele with drumming and dancing. They were identified with “The Kuretes”, the nine dancers who venerate Rhea, the Cretan counterpart of Cybele, Mother of the Gods. These male dancers in armor, kept time to a drum and the rhythmic stamping of their feet. Κuretes are identified with the Idaean Dactyloi and have common names, characteristics and myths.
Herakles of Eryhtrai according to Pausanias was the older of Idaean Daktyloi (Dactyls) who was the founder of the Olympic Games
From an inscription of late fourth century BC found at Erythrai we learn about the cult of Corybantes in the city. The inscription originally was published by Wilamowitz and Jacobsthal in 1909.
The minor mystery cult of the Corybantes is an interesting case to show how the evidence of local inscriptions significantly enlarges our documentary base and adds to our understanding of the literary record. Literary sources on the Corybantes and their cult are not very numerous and rather vague. They identify them with several other groups, such as the Megaloi Theoi, the Cabiri, or the Kuretes. Plato gives some insights into their (Athenian?) cult that are not very easily translated into ritual reality. Only epigraphical sources give thick descriptions of the mystery cult on a strictly local level.
The inscription from Erythrai has been paramount among these sources. The divinities are named Kyrbantes, in a dialect form of the name known from Southwestern Anatolia. The fragmentary text contains the regulations about its priesthood and gives unparalleled insight into the rituals connected with the cult (e.g. the gender roles of priest and priestesses, the ritual called kraterismos, or the performance of ritual bathing).
In recent years, new documents have been added to this one inscription (and its echo in a list of priesthoods, I.Ery. 201, with the koine name Korybantes):
1. A fragment of the same or a very similar law in the museum of Bonn and published by N. Himmelmann (Epigraphica Anatolica 29, 1997, 117-121); the text significantly enlarges our knowledge of the rituals (e. g. as to sacred meals, or to the role of private vs. public priests)
2. A fragment of another sacred law from the same Erythraean cult, in the museum of Samos and to be published in IG XII; the difficult text talks, among other things, about the civic role of the initiates;
3. A Hellenistic inscription from the region of Thessaloniki. The text belongs to a private cult and confirms the importance of ritual baths known from the public cult of Erythrai.
This new corpus considerably broadens our knowledge of a minor mystery cult in the Greek world. It also raises questions as to what exactly was kept secret when a city published such detailed laws on one of its mystery cults, on the relationship between such a cult and the polis to which it belongs, and on the changing role of such cults in the public and the private sphere: Plato’s emphasis on healing madness has no parallels in the Erythraean material. Nevertheless, the corpus gives a background to the Platonic passages that allows a more nuanced reading of them.
In lines 1-4 of the inscription we read :
"ο πριάμενος και η πριαμένη την ιερητείην των Κυρβάντων [ιερήσηται κ]]αι τωι οργίωι τωι Έρσης [και )όρης και Φάνιδος" Ηe or she who buys the priesthood of the Corybantes shall also act as priest (or: assist) in the ritual of Herse and-Ore and Phanis
We see a rare attestation of όργιον in the singular here.The priest or priestess of the Corybantes must also tend to the ritual of three other deities. Herse (Dew) also appears in an inscription from Erythrae, which honours the priestess of Demeter Thesmophoros and Herse.This Erythraean goddess is probably not the daughter of Cecrops in the famous story of Erichthonios.The second deity cannot be identified with certainty. The third goddess, Phanis is not attested elsewhere
There are, a few instances of mystery rituals whose initiatory from purification to communal meal comes close to to the Christian sequence of baptism and eucharist that marks the initiatory transformation into a member of the Christian congregation. John Chrysostom in Homilia : neatly summarizes the trajectory (μετά την κοινωνία των μυστηρίων, μετά την απόλαυσιν του λουτρού , μετά των συντάξεσθαι τω Χριστώι )
In the mysteries of Cybantes in Ionian Erythrai that are attested in a fourth century BCE inscription, a bath (λουτρόν) is followed by a κρατηρισμός, a ritual that uses a mixing bowl and is accompanied by a ship sacrifice : this must have been a drinking ritual that lead to a common meal, according to regular Greek sacrifice practice. In some private mysteries in Athens that were performed by the mother of Aeschines and thus are almost contemporaneous to the Erythraean rites, the purification –not with water, but with mud and corn husks- was followed by the exclamation “I escsape evil , I acquired something better” (έφυγον κακόν εύρον άμεινον ), and like the Erythraean cult, these mysteries contained a κρατηρισμός, whose position in the sequence is uncertain but presumably later than the purification
But these cults are either local or altogether private, and it would be pushing the evidence much too far if one would posit any direct influence on Christian baprism. Details are less clear in the Erythraean rite, especially since the ritual record is deficient and it must remain uncertain whether other rites were part of the trajectory that are hiding under the term τελείν “to initiate”.
Our text is a public ordinance that regulates the offices of a priest and might well be silent about many details.In the light of the Christian discussion of women baptising women. it should be noticed that Erythrai both genders underwent bathing : the priest baths the man, the priestess the women; despite its focus on what are basically male entities, the dancing Korybantes, the local cult was open to both genders.
But at any rate, The Erythraean rites led to a changed status as well : at the end (and for the rest of his life)the initial is “κεκορυβαντισμένος”* one who has become an initiate of the Korybantes. Thus, on the backdrop of the general ritual structure of a rite of passage, several specific instantiations arrived at a comparable solution in which the purification ritual is used to express not just the purity necessary for any encounter with the divine , but a change of personality.
The Erythraean ritual deserves some consideration also because it is the only unequivocal text on the bath of women: “the buyers of the priesthoods initiate and offer to them from the mixing bowl and bath the initiates, the man the men, the woman the women - the buyers are a priest and a priestess .
*Κορυβαντισμένος : the expression in an inscription on Samos that presumably comes from Erythrae as well.Similarly in Bacchic mysteries the initiate has become βακχευμένος, a state that expresses itself in a separate burial. There might have been female entities connected in some form with this cult, to judge from the “orgion of Herse”, -ore and Phanis” attested in the same inscription. In the cult of the Corybantes in Erythrai the procedures of sacrifice and of theoxenia were thoroughly intertwined.
Existed a rite of theoxenia god entertainment. A table of foodstuffs was prepared and a couch with a coverlet was set besides it, on which an image of the god might be placed. Another rite is what the key text calls kraterismos (“rite around a krater”); this points to the preparation and consumption of wine.
Data : 1.Fritz Graf : The Kyrbantes of Erythrai 2. Feyo Schuddeboom : Greek religious terminology : Telete και orgia 3. David Hellholm , Tor Vegge, Oyvind Nordervald,Christer Hellholm :Ablution, initiation and baptism and from internet
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου