Οι έρευνες του ναυαγίου που έγιναν μεταξύ του 1999 και του 2001, έδειξαν ότι το πλοίο μετέφερε φορτίο κρασιού που περιεχόταν σε περίπου 200 αμφορείς του λεγόμενου ψευδο-Σαμιακού τύπου, οι οποίοι είχαν βρεθεί σε διάφορα σημεία κατά μήκος της ακτής της Μαύρης Θάλασσας, αλλά δεν είχαν μέχρι σήμερα αποδοθεί σε οποιαδήποτε ειδική περιοχή.
Μια σφραγίδα αμφορέα από το ναυάγιο ωστόσο, δείχνει ότι αυτοί οι 200 ψευδο-Σαμιακοί αμφορείς μπορεί να είχαν παραχθεί στις κοντινές Ερυθρές. Το πλοίο μετέφερε επίσης μικρότερες ποσότητες πίσσας πεύκου, κεραμικής της ανατολικής Ελλάδας και αμφορείς από τη Χίο, την Μένδη και τη Σάμο. Το προς το παρόν χρονολογούμενο περί το 440-425 π.Χ. ναυάγιο, είναι μια σημαντική προσθήκη στο μάλλον περιορισμένο σώμα των αρχαιολογικών μαρτυριών για την Ιωνία του πέμπτου π.Χ. αιώνα. Επιπλέον ως το μόνο κλασικό ναυάγιο που έχει ποτέ ανασκαφεί στα νερά του Αιγαίου, αυτό το μικρό σκάφος υπόσχεται να ρίξει φως στα τοπικά εμπορικά δίκτυα και τη συνολική οικονομική κατάσταση της Ιωνίας σε μια εποχή που η Αθήνα φαίνεται να είχε κυριαρχήσει στο θαλάσσιο εμπόριο του Αιγαίου.
Οι ψευδο-Σαμιακοί αμφορείς έχουν μια γενική ομοιότητα με τους αμφορείς της Σάμου του έκτου και πέμπτου αιώνα, αλλά είναι μοναδικοί για τον περίεργο συνδυασμό τους βαριών αρχαϊκών χειλιών. Οι ψευδο-Σαμιακοί αμφορείς του ναυαγίου χαρακτηρίζονται από ένα μαζεμένο κυλινδρικό λαιμό με βαρύ εχινοειδές χείλος, κοντές λαβές που εκτείνονται ελαφρώς προς τα έξω προς ένα ευρύ, στρογγυλεμένο ώμο, και ένα κωνικό σώμα που εκλεπτύνεται στη βάση. Το υλικό είναι ένα καλά λειασμένο κοκκινωπό κίτρινο έως ανοιχτό καφέ πάνω από ένα μπλε-γκρι. Υπάρχει σημαντική ποικιλία μεταξύ των δακτύλων αυτών των αμφορέων με τουλάχιστον τρία διακριτά είδη. Το πιο κοινό είναι αυτό με διπλής λοξότμησης δάκτυλο. Το κοινό διπλής λοξότμησης δάκτυλο είναι αντίστοιχο με αγγεία από τη Μαύρη Θάλασσα και τις κοντινές Κλαζομενές
Η πιο αποκαλυπτική σφραγίδα από το ναυάγιο είναι ένας κύκλος, διαμέτρου 2 εκ., που πλαισιώνει τα ελληνικά γράμματα ΕΡΥ, ο οποίος βρίσκεται στο λαιμό ενός ψευδο-Σαμιακού αμφορέα.
Το μονόγραμμα υπενθυμίζει τα νομίσματα του πέμπτου αιώνα, των γειτονικών Ερυθρών, που αποτυπώνουν τα γράμματα ΕΡΥ ή ΕΡΥΘ τοποθετημένα στις γωνίες ενός έγκοιλου τετραγώνου που πλαισιώνει ένα κεντρικό ρόδακα. Στον τέταρτο αιώνα, τα πιο διαδεδομένα νομίσματα των Ερυθρών έχουν μια αντίστροφη σφραγίδα με το μονόγραμμα ΕΡΥ και το όνομα του διοικητή μαζί με το ρόπαλο του Ηρακλή και ένα τόξο.
Στις ανασκαφές στην Αγορά της Αθήνας βρέθηκε τουλάχιστον ένας τμήμα αμφορέα του 325 περίπου με μια ορθογώνια σφραγίδα στην κορυφή κάθε λαβής. Στη μια σφραγίδα περιέχονται τα γράμματα ΕΡΥ, και στην άλλη εμφανίζεται το ρόπαλο του Ηρακλή, δείχνοντας πως, αν και ένα αιώνα μετά το ναυάγιο, το μονόγραμμα ΕΡΥ ήταν ένα αναγνωρίσιμο σύμβολο των Ερυθρών στους αμφορείς, καθώς και στα νομίσματα.
Άλλες σφραγίδες σε αμφορείς των Ερυθρών του τέταρτου αιώνα φέρουν το μονόγραμμα ΕΡΥ διατεταγμένο γύρω από ένα σύμπλεγμα των γραμμάτων Άλφα Δέλτα.
Οι σφραγίδες από τις Ερυθρές με το σύμπλεγμα Άλφα Δέλτα έχουν βρεθεί στον Αθηναϊκό Κεραμεικό στην Αθηναϊκή Αγορά και στην Αμφίπολη. Στις ίδιες τις Ερυθρές, επιφανειακά ευρήματα που συλλέχτηκαν από τον τοπικό φύλακα, περιλαμβάνουν μια ποικιλία από λαβές αμφορέων σφραγισμένων μόνο με το σύμπλεγμα Άλφα Δέλτα , αυξάνοντας την πιθανότητα ο συνδυασμός του συμπλέγματος Άλφα Δέλτα – και του μονογράμματος ΕΡΥ να μπήκε σε αγγεία που προοριζόταν για εξαγωγή σε αγορές του εξωτερικού
Ένα συναρπαστικό αντίστοιχο για το έμβλημα Άλφα Δέλτα που έχει εμφανιστεί σε διάφορους αρχαϊκούς ψευδο-σαμιακούς αμφορείς από την Αίγινα και τη Μαύρη Θάλασσα. Επιπλέον, η σχέση με τις Ερυθρές θεωρητικά θα μπορούσε να εξηγήσει το μοναχικό Ε που εμφανίζεται ως σφραγίδα σε διάφορα αρχαϊκά ψευδο-Σαμιακά αγγεία.
Η απόδοση των ψευδο-Σαμιακών αμφορέων στις Ερυθρές είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, επειδή πολύ λίγα είναι γνωστά για αυτή την κλασική πόλη. Η ανασκαφή κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 έδειξε ότι οι Ερυθρές είχαν καταστραφεί και ήταν υπό τους Πέρσες περίπου από το 545 π.Χ. Πενήντα χρόνια αργότερα, οι Ερυθρείς έλαβαν μέρος στην Ιωνική Επανάσταση και έστειλαν οκτώ πλοία στην ναυμαχία της Λάδης. Η πόλη φαίνεται ότι ήταν από τις πρώτες που εξεγέρθηκαν εναντίον της Δηλιακής Συμμαχία, όπως δηλώνεται από μια σημαντική επιγραφή, τώρα χαμένη, που καταγράφει την ύπαρξη μιας αθηναϊκής φρουράς και την εγκαθίδρυση ενός δημοκρατικού συμβουλίου στις Ερυθρές, ίσως στα τέλη της δεκαετίας του 450 π.Χ. Η συνεισφορά της πόλης αργότερα αξιολογήθηκε στο σημαντικό ποσό των επτά ταλάντων ίση με την υψηλότερο συνεισφορά που κατέβαλε Ιωνική πόλη. Σχεδόν τίποτα άλλο δεν είναι γνωστό για τις Ερυθρές μέχρις ότου σε συμμαχία με τη Χίο, η πόλη επαναστάτησε εναντίον των Αθηνών το 412 π. Χ.
Αποδεικτικά στοιχεία για την παραγωγή αμφορέων στις Ερυθρές προέρχονται από την πρόσφατη ανακάλυψη μιας αποθήκης που συνδέεται με ένα εργαστήριο αμφορέων που χρονολογείται στο δεύτερο μισό του τρίτου αιώνα.
Σαν η μεγαλύτερη συγκέντρωση σφραγισμένων ψευδο-Σαμιακών αμφορέων που υπάρχει σήμερα, το υλικό από αυτό το ναυάγιο έχει πολλά να συνεισφέρει στη μελέτη της διανομής και κυκλοφορίας των αμφορέων και τις δεξιότητες στην Κλασική Ελλάδα.
1. Σε μια πρόσφατη ανάλυση κεραμικών δειγμάτων από τη Μαύρη Θάλασσα πάνω από 100 Σαμιακών αμφορέων των αρχαϊκών και πρώιμων κλασικών χρόνων, ο ειδικός στους αμφορείς Ντυπόν απομόνωσε τέσσερις διαφορετικές χημικές ομάδες (Θράκη, τη Μίλητο, τη Σάμο, τη Χίο και) που πιστεύει πως είναι ένδειξη για πολλά εργαστήρια διαφορετικής προέλευσης. Λαμβάνοντας υπόψη τις γεωλογικές ομοιότητες μεταξύ των Ερυθρών και της Χίου και τα στοιχεία από την σφραγίδα ΕΡΥ σε αμφορέα από το Tektaş Burnu αξίζει να αναζητήσουμε την πιθανότητα, η ομάδα από την Χίο του Dupont να είναι στην πραγματικότητα από τις Ερυθραίας
Στοιχεία από Νέμπορα Κάρλσον: Το ναυάγιο της κλασικής εποχής στο Τεκτάς Μπουρνού
An amphora stamp from the wreck, however, suggests that these 200 pseudo-Samian jars may have been produced at nearby Erythrae. The ship was also carrying lesser quantities of pine tar, East Greek pottery, and amphoras from Chios, Mende, and Samos. Presently dated to ca. 440–425, the wreck is an important addition to the rather limited corpus of archaeological evidence for fifth-century Ionia. Further -more, as the only Classical shipwreck ever to be fully excavated in Aegean waters, this modest vessel promises to shed light on the local trade networks and overall economic condition of Ionia at a time when Athens is thought to have dominated maritime commerce in the Aegean. Pseudo-Samian jars bear a general resemblance to Samian amphoras of the sixth and fifth centuries, but are unique for their odd combination of heavy, Archaic rims and small knob toes.
The pseudo-Sami-an jars from Tektaş Burnu are characterized by a squat, cylindrical neck with heavy echinoid rim, short handles that extend slightly outward toward a broad, rounded shoulder, and a conical body that tapers to a hollow knob toe. The fabric is a well-levigated reddish yellow to pale brown over a bluish-gray core, with a moderate scatter of silt-sized black and white inclusions. There is considerable variety among the toes of these jars, with at least three discernible types. The more common double-beveled toe is paralleled in jars from the Black Sea and nearby Clazomenae
The most revealing stamp from Tektaş Burnu is a circle, 2 cm in diameter, framing the Greek letters ΕΡΥ, located on the neck of a pseudo-Samian amphora. The monogram recalls the fifth-century coinage of nearby Erythrae, which features the letters ΕΡΥ or ΕΡΥΘ arranged in the corners of an incuse square framing a central rosette. In the fourth century, the most prevalent Erythraean coins have a reverse stamped with the ΕΡΥ monogram and magistrate’s name alongside the club of Herakles and a bow in a case.
Excavations in the Athenian Agora have produced at least one partial amphora, from a context of ca. 325, with a rectangular stamp atop each handle.
One stamp contains the letters ΕΡΥ, and in the other is displayed the club of Herakles, indicatng that, although a century after the shipwreck, the ΕΡΥ monogram was a recognizable symbol of Erythrae on amphoras as well as coins. Other fourth-century Erythraean amphora stamps feature the ΕΡΥ monogram arranged around a ligature Alpha Delta; a compelling parallel for the Alpha Delta device that has appeared on several Archaic pseudo-Samian amphoras from Aegina and the Black Sea. In addition, the association with Erythrae could conceivably explain the lone epsilon that appears as a stamp on various Archaic pseudo-Samian jars. The attribution of pseudo-Samian amphoras to Erythrae is particularly intriguing because relatively little is known of the Classical city.
Erythraean
stamps with the ligature Alpha Delta have been found in the Athenian Kerameikos, the Athenian Agora and at Amphipolis. At Erythrae
itself, surface finds collected by the local Turkish guard include an
assortment of amphora handles stamped with a ligature Alpha Delta only, raising
the possibility that the ligature Alpha Delta- ΕΡΥ monogram combination was applied to jars intended for export to markets
abroad
Excavation during the 1960s showed that Erythrae had been destroyed by, and made subject to, the Persians ca. 545. Fifty years later, the Erythraeans joined the Ionian Revolt and sent eight ships to the Battle of Lade. The city appears to have been among the first to revolt from the Delian League, as is suggested by an important inscription, now lost, which records the existence of an Athenian garrison and the establishment of a democratic council at Erythrae, perhaps in the late 450s.
The city’s tribute was later assessed at the substantial sum of seven talents, equal to the highest tribute paid by an Ionian city. Virtually nothing else is known of Erythrae until, allied with Chios, the city revolted against Athens in 412. Evidence for amphora production at Erythrae comes from the recent discovery of a storage room associated with an amphora workshop dating to the second half of the third century.
Chemical characterization of the pseudo-Samian amphoras fromTektaş Burnu, and, if possible, comparison with jars produced within the region around Erythrae, should make it possible to better define the geo-logical source(s) of the pseudo-Samian fabric(s)
Presently, it is expected that these comparative analyses will ultimately include pseudo-Samian jars from the Aegean and Black Seas. As the largest sealed assemblage of pseudo-Samian amphoras in existence, the Tekta Burnu corpus has much to contribute to the study of amphora distribution, circulation, and capacities in Classical Greece.
1. In a recent analysis of over 100 Archaic and early Classical “Samian” ceramic samples from the Black Sea, Dupont isolated four different chemical groups (Thrace, Miletus, Samos, and Chios) that he believes point to multiple workshops of different origin (Dupont, forthcoming). Given the geological similarities between Erythrae and Chios, and the evidence of the ΕΡΥ amphora stamp from Tektaş Burnu, it is worth pursuing the possibility that Dupont’s Chian group is in fact Erythraean.
Data: Deborah Carlson. The classical Greek Shipwreck at Tektaş Burnu
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου