Oι Ερυθρές ήταν πόλη των δυτικών παραλίων της Μικράς Ασίας στην χερσόνησο της Ερυθραίας. Σύμφωνα με τον Παυσανία χτίστηκε αρχικά από Κρήτες με αρχηγό τον Έρυθρο, γιο του Ραδάμανθυ ( που κατά την μυθολογία ήταν ήρωας της Κρήτης , ένας από τους γιούς του Δία και της Ευρώπης, αδελφός του Μίνωα και του Σαρπηδώνα ). Οι Κρήτες εκδιώχθηκαν στην συνέχεια από τους Ίωνες που μετανάστευσαν στην περιοχή τον 11ο αιώνα π.Χ. περίοδο του πρώτου Ελληνικού αποικισμού. Σύμφωνα με τον Στράβωνα αρχηγός των Ιώνων ήταν ο Κνώπος, νόθος γιος του μυθικού βασιλιά της Αθήνας Κόρδου. Ήταν μια από τις δώδεκα πόλεις της Ιωνίας που συμμετείχαν στο Κοινό των Ιώνων.
Πάνω στα ερείπια των Ερυθρών χτίστηκε το χωριό Λυθρί που το όνομά του είναι παραφθορά του αρχαίου. Ερυθραί Ερυθρί Ρυθρί Λυθρί. Οι τούρκοι σήμερα το αποκαλούν Ιλντιρί, παραφθορά του Λυθρί μιά και δεν υπάρχει στη γλώσσα τους το θ

Μετά τον 12ο αιώνα οι έλληνες της Μ. Ασίας άρχισαν να αραιώνουν λόγω των μαζικών εξισλαμισμών. Τον 18 ο – 19 ο αιώνα ενισχύθηκαν οι ελληνικοί πληθυσμοί με μεταναστεύσεις από τον ελλαδικό χώρο. Στην περιοχή του Λυθριού εγκαταστάθηκαν Κρητικοί, Χιώτες και άλλοι. Πολλά ονόματα Λυθριανών είναι Κρητικά και άλλα δείχνουν καταγωγή από την Εύβοια. Η προφορά τους θύμιζε τα Χιώτικα αλλά και ο μπάλος που ήταν ο κύριος χορός του χωριού δείχνει και νησιώτικες καταβολές .

Το 1914 έχουμε εγκατάσταση Μουσουλμάνων στα παράλια ανάμεσά τους και των Τουρκοκρητικών. Αυτοί οι πληθυσμοί υποκινούνταν από την Τουρκική κυβέρνηση κατά των ελλήνων. Η επικείμενη είσοδος της Τουρκίας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο ήταν πρόσχημα για να εκδιώξει τους Έλληνες τον Μάιο του 1914 με την καθοδήγηση των συμμάχων τους Γερμανών ώστε να εκκενωθεί η περιοχή απέναντι από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου για στρατιωτικούς λόγους. Άρχισε μια ανθελληνική εκστρατεία του τύπου, καταπίεση και εξαναγκασμός των Ελλήνων για δήθεν «εκούσια» μετανάστευση, λεηλασίες, δολοφονίες. Μετατοπίσεις πληθυσμών έγιναν και από τις ακτές στο εσωτερικό της Μ. Ασίας. Μια μορφή καταπίεσης ήταν τα Αμελέ ταμπουρού(τάγματα εργασίας) για άνδρες άνω των 45 ετών όπου πολλοί πέθαναν από πείνα, κακουχίες, αρρώστιες. Είχαμε κύμα φυγής προς την Ελλάδα(πρώτος διωγμός). Τότε ο παππούς Ιωάννης γιός του ιερέα του Λυθριού Κωσταντίνου Στριμπούλη εξαδέλφου του Ανδρέα Συγγρού και η γιαγιά Ουρανία με τα παιδιά τους κατέφυγαν στον Πειραιά στα Μανιάτικα. Στο διωγμό γεννήθηκε η μητέρα μου Αγγελική. Κάποιες αδελφές της γιαγιάς πήγαν τότε στην Κρήτη και αδέλφια του παππού στο Κιάτο Κορινθίας.

Τα 1919 γίνεται η απόβαση του Ελληνικού στρατού και επιστρέφουν οι εκτοπισμένοι. Η οικογένεια μας επιστρέφει στο Λυθρί που το βρίσκει ρημαγμένο(σπίτια χωρίς πόρτες και ταβάνια, κτήματα που είχαν ρημάξει) και ξεκινά τη ζωή από την αρχή. Οι Λυθριανοί στρατεύτηκαν και υπηρέτησαν μέχρι την κατάρρευση του μετώπου στον ελληνικό στρατό. Ανάμεσα τους και οι θείοι Αντώνης Στριμπούλης και Αντώνης Νικάκης. Το 1922 με την κατάρρευση του μετώπου η οικογένεια περνά απέναντι στην Χίο και μετά περιπέτειες καταλήγει στην επαρχία Σητείας. Φυγή με φόντο τις φλόγες του πολέμου την τραγωδία του ξεριζωμού και ένα μυθιστορηματικό φλογερό ειδύλλιο ανάμεσα στην μεγαλύτερη αδελφή της οικογένειας και ένα κρητικό βαθμοφόρο της ελληνικής χωροφυλακής. Άλλοι χάθηκαν άλλοι σκόρπισαν σαν τα πουλιά και κατέληξαν αλλού. Ένας μεγάλος αριθμός κατοίκων του Λυθριού ήρθαν στην Αττική και δημιούργησαν μαζί με άλλους πρόσφυγες από την χερσόνησο της Ερυθραίας την Νέα Ερυθραία. Εδώ τα τελευταία χρόνια ξαναέχτισαν τον ναό της Αγίας Ματρώνας.

Αυτό το μπλόγκ είναι ένας φόρος τιμής στους Προγόνους που έζησαν στις Ερυθρές στη συνέχεια Λυθρί και τα κόκαλά τους είναι σκορπισμένα σε αυτήν την ιερή γη και στη μνήμη αυτών που έζησαν την τραγωδία του ξεριζωμού όπως η γλυκεία μου μάνα




Erythrai was built on the west side of the peninsula of Erythraea near the westernmost point of Asia Minor.
According to Pausanias, the city was originally built by Cretans, led by Erythros son of Radamanthys (who according to mythology, was a hero of Crete, one of the sons of Zeus and Europa, brother of Minos and Sarpidon). In the years ahead
in the 11th century BC, during the period of the first Greek colonization immigrated Ionians established here . According to Strabo leader of the Ionians was Knopos, illegitimate son of the legendary king of Athens Kordos

The city was one of the twelve cities of Ionia, who participated in the Common of Ionians
Upon the ruins of Erythrai was built the village of Lithri whose name is a corruption of the ancient

After the 12th century, the Greeks of Asia Minor began to thin due to massive islamization. In 18th - 19th century the Greek populations were strengthened with migrations from other parts of Greek peninsula and islands.

In 1914 were installed in the shores of Asia Minor muslims from Balkans. These people were motivated by the Turkish government against the Greeks. The imminent entry of Turkey in the First World War was a pretext to expel the Greeks in May 1914 under the guidance of the allies of Turks the Germans in order to evacuate the area near the eastern Aegean islands for military purposes. An anti-Greek campaign started in the turkish press, they increased the oppression and they forced the Greeks supposedly “voluntary” to migrate in a orgy of looting and murders. Shifts in population were from the coast to the interior of Asia Minor. One form of oppression was Amele Taburu (work orders) for men over 45 years where many died of hunger, suffering, sickness. It was in those “work orders” where hundred of thousand Greeks and 1,5 million Armenians were lost. We hade a wave of flight to Greece (first persecution). Then my grandfather and grandmother with their children fled to Piraeus . During the persecution was born my mother. Some sisters of grandmother then went to Crete and brothers of grandfather to Kiato Corinth.

In 1919 we have the landing of the Greek army for the liberation of Asia Minor and with it returned the displaced. Our family came back in Lithri finding it ravaged (houses without doors and ceilings, ravaged farms, looted churches) and starts their life again. Men of Lithri as of other parts of Asia Minor joined and served until the collapse of the front in the Greek army. Between them two uncles. In 1922 after many errors in Greek strategy and because of the betrayal of our former allies the Anglo-Franks who abandoned us when Kemal gave them what they wanted (Petrols in Mosule etc.) , the front was collapsed .

Avoiding the persecutions greek populations run to the near islands in order to be saved and from there ware landed on the main Greece. With them my family passed first through the island of Chios and finally ended after many adventures in Crete in the province of Sitia. An adventure having as a background the flames of war, the tragedy of uprooting and a fiery fictional romance between the older sister of the family and a Cretan rank of Greek gendarmerie. Others were lost others scattered like birds and led elsewhere. A large number of Lithrians were landed in Attica and established with other refugees from the peninsula of Erythraea, in an area near Athens giving to the new settlement the name New Erythrea. There resently they built the church of St. Matrona.

In Lithri called Ildiri after 1922 were established Balkanians ancestors of Christians convertors to Islam. The churches were demolished under an organized plan by turkish government to destroy the Greek presence, and now are remaining only some ruins.

This blog is a tribute to my Ancestors who lived in Erythrai- Lithri whose bones are now scattered in this holy land, and in memory of those who suffered the tragedy of uprooting as my sweet mother.



Ερυθρές –Λυθρί
Μετάφραση από το άρθρο: In Search of Roots: The Lost Hellenic Communities of Tsesme Province, της Κατερίνας Τσούνη στην εφημερίδα της ομογένειας της Αμερικής Greek News 19 Ιανουαρίου 2009 :
Ήταν γνωστό σαν Λυθρί στους βυζαντινούς χρόνους και ήταν ένα μικρό χωριό. Έχει βυζαντινά και ελληνικά ερείπια. Η ελληνική ιστορία του χωριού φαίνεται να έχει τελειώσει τον 13ο αιώνα, όταν η επισκοπή των Ερυθρών μεταφέρθηκε στον Τσεσμέ. Από τον 17ο αιώνα, το χωριό επανιδρύθηκε. Στα 1900, υπήρχαν 1535 άτομα. Το 1921, ένα χρόνο πριν από τη μικρασιατική καταστροφή, οι κάτοικοι του χωριού αριθμούσαν 1800 άτομα. Η εθνοτική σύνθεση ήταν Έλληνας Ερυθραίοι μετανάστες από τη Χίο και την Κρήτη. Ο ναός τους του Αγίου Χαραλάμπου είναι υψηλά σε ένα λόφο δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο των Ερυθρών. Η εκκλησία της Αγίας Ματρώνας του 17ου αιώνα είναι σε μια κοντινή κορυφή. Κατά τον Στεφανίδη «Λειτουργούσαν στην πόλη ένα σχολείο αρρένων των 60 μαθητών και ένα σχολείο θηλέων σαράντα μαθητών ». Η κοινότητα των εμπόρων του Λυθριού έστειλε τους καλύτερους μαθητές τους στο εξωτερικό για τις προηγμένες σπουδές στη Μασσαλία και στην Πράγα . Οι χωρικοί ήταν πλούσιοι και είχαν τα μέσα για να στείλουν τη νεολαία τους στο εξωτερικό για σπουδές.
Είχαν πολλά ξωκλήσια στα χωράφια, όπου καλλιεργούνται βαμβάκι, το σιτάρι και καπνό, λουλούδια, αμυγδαλιές και ελιές, αμπέλια είχαν επίσης κεραμικά και αλιευτικές επιχειρήσεις . Οι απόγονοί τους είναι στη Χίο, τις Οινούσσες και τη Νέα Ερυθραία Αττικής. Το σημείο που πρέπει να τονιστεί είναι ότι οι νησιώτες του Αιγαίου είχαν μια συνεχή κίνηση κατοίκησης και εμπορίου με τη Μικρά Ασία. Έχτισαν εκεί παροικίες και έζησαν για λόγους εργασίας. Επέστρεψαν στα νησιά τους, όταν το έργο περατώνεται.
Οι θερινές εξοχικές κατοικίες των κατοίκων της Κάτω Παναγίας ήταν στις Ερυθρές, το σημερινό Ildir

Ένας σημαντικός χώρος στο αρχαιολογικό μουσείο της Σμύρνης είναι αφιερωμένος στην αρχαία πόλη Ερυθρές. Ευρήματα από πρόσφατες ανασκαφές περιλαμβάνουν κεραμική, μικρές προσφορές σε χαλκό και ελεφαντόδοντο από το 670 - 545 π.Χ. Τα αγάλματα από ελεφαντόδοντο είναι Κρητικού και Ροδιακού στυλ. Ένα γλυπτό κόρης βρέθηκε. Είναι ένα από τα πρώτα παραδείγματα ενός μεγάλου μαρμάρινου γλυπτού από τους αρχαίους χρόνους. Ο Παυσανίας είπε ότι οι Ερυθρές χτίστηκαν από Κρητικούς και κατοικήθηκαν από Λύκιους, Κάρες και Παμφύλιους. Η πόλη καταστράφηκε από τους Πέρσες, μετά τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. Διοικήθηκε από τον 9ο αιώνα π.Χ. από την Αθήνα. Γκράφιτι σε μια κούπα είναι από τον 6ο αιώνα π.Χ. και δείχνουν ότι οι προσφορές ανήκαν στο Ναό της Αθηνάς Πολιάδος . Οι μικρές μπρούντζινες φιγούρες λιονταριών είναι από το πρώτο μισό του 6ου αιώνα π.Χ.. Μοιάζουν με το μεγάλο άγαλμα του λιονταριού από το Bayindir που βρίσκεται στο Μουσείο της Σμύρνης. Τα μικρά ευρήματα είναι τα πρώτα Ιωνικά δείγματα τύπου λιονταριού, που χρησίμευσαν ως μοντέλα για τους Ετρούσκους καλλιτέχνες (πρώιμους Ιταλούς). Τα τεχνουργήματα είναι από μια τομή στην κορυφή της Ακρόπολης των Ερυθρών .

Ο Ηρόδοτος αναφέρει στην Ιστορία του, ότι "ο Ναός της Αθηνάς Πολιάδος στις Ερυθρές ήταν γνωστος στον αρχαίο κόσμο για τις περίφημες ιέρειες γνωστές σαν η Σίβυλλα." Σύμφωνα με την ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία, ήταν γυναίκες με την δωρεά των προφητικών δυνάμεων εκ μέρους του θεού Απόλλωνα. Η Ερυθραία Σίβυλλα ζωγραφίστηκε από τον Μιχαήλ Άγγελο από το 1508 - 12 σε μια τοιχογραφία από το παρεκκλήσι Καπέλα Σιξτίνα στο Βατικανό. Η πιο διάσημες Σίβυλλες ήταν αυτές των Ερυθρών και της Κύμης …….. κοντά στη Νάπολη της Ιταλίας. Η Ερυθραία Σίβυλλα πούλησε τα Σιβυλλικά βιβλία στον Ταρκίνιο τον τελευταίο βασιλιά της Ρώμης, τα οποία στεγάστηκαν στο ναό του Δία στο λόφο του Καπιτωλίου στην Ρώμη.

Erythrae –Lithri
From the article : “The lost Hellenic Communities of Tsesme province” by Catherine Tsounis in the Greek-American weekly newspaper Greek-News. January 19, 2009:

It was known as Lithri in Byzantine times and was a small village. It has Byzantine and Greek ruins. The Greek history of the village appeared finished in the 13th century, when the diocese of Erythrae was transferred to Tseme. From the 17th century, the village was reestablished. In the 1900ʼs, there were 1535 persons. In 1921, one year before the Asia Minor catastrophe, the villagers numbered 1800 persons. The ethnic composition was Greek Erythraean, immigrants from Chios and Crete. Their church of Saint Haralambos is high on a hill next to the archaeological site of Erythrae. The 17th century church of Agia Matrona is on a nearby peak. “A boyʼs school of 60 students and girlʼs school of forty students operated in the town,” said Stefanides. The merchant community of Lithri sent their best students overseas for advanced studies in Marseilles and Prague. The villagers were wealthy and had the means to send their youth overseas for study. They had many country chapels in the farm fields, where they cultivated cotton, wheat and tobacco, flowers, almond and olive trees, grape vineyards, ceramics and fishing industries. Their descendants are in Chios, Oinousses and Nea Erythrae in Attica. The point that must be stressed is that the Aegean islanders had a constant movement of habitation and trade with Asia Minor. They built colonies and lived there for work purposes. They returned to their islands when their work terminated.
In Erythrea were the summer home residences of people of the village Kato Panagia todays Tsiflik

A significant space is dedicated from the ancient city of Erythrae in the Izmir archaeological Museum. Findings from recent excavations include pottery, small offerings in bronze and ivory from 670-545 B.C. The ivory statues are of Cretan and Rhodian style. A Korean sculpture was found. It is one of the first examples of a large marble sculpture from Ancient times. Pausanias said Erythrae was built by Cretans and inhabited by Lycians, Carians and Pamphylians. The city was destroyed by the Persians after the mid 6th century B.C. It was ruled from 9th century B.C. by Athens. Graffiti on a bowl is from 6th century B.C. indicate the offerings belonged to the Temple of Athena Polis. The small lion figurines in bronze are from the first half of 6th century B.C. They resemble the large Lion statue from Bayindir that is in the Stoneworks Museum of Izmir. The small findings are the earliest Ionian examples of a lion type, that served as models for Etruscan artists (early Italians). The artifacts are from a trench on top of the Erythrae Acropolis.

Herodotus states in his History that “the Temple of Athena Polias at Erythrae was famous in the ancient world for their famous priestesses known as the Sibyl.” According to Greek and Roman mythology, they were women bestowed with prophetic powers by the God Apollo. The Erythaean Sibyl was painted by Michaelangelo from 1508-12 in a fresco from the Sistine chapel, Vatican. The famous Sibyls were the Erythraean and the Cumaean Sibyl who presided over the Apollonian oracle at Cumae, a Greek colony located near Naples, Italy. The Erythraean Sibyl sold the Sibylline books to Tarquin, the last King of Rome, that were housed in the Temple of Jupiter on Capitoline Hill in Rome.





Σάββατο 26 Οκτωβρίου 2019

Γιώργος Βουβούτσης. Ένας Λυθριανός που έπεσε ηρωικά μαχόμενος στα βουνά της Κλεισούρας. George Vouvoutsis. A Lythrian who fell heroically fighting in the mountains of Kleisoura.


Ο Γιώργος Βουβούτσης γεννήθηκε στο Λύθρι. Μετά την καταστροφή της Μικράς Ασίας η οικογένειά του ήρθε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στη Νέα Ερυθραία Μετά την κήρυξη πολέμου από τη φασιστική Ιταλία, κατατάχτηκε στο στρατό και πήγε στο μέτωπο. Συμμετείχε σε όλες τις μάχες, αλλά σκοτώθηκε στις 27 Δεκεμβρίου στην Κλησούρα κατά τη διάρκεια μιας αεροπορικής επίθεσης.


George Vouvoutsis was born in Lythri.  After the  Asia Minor’s disaster his family flee to free part of  Greece, and  was established at Nea Erythraia, where they were among the first inhabitants.  After the declaration of war against Greece by fascistic Italy, he joined the army and went to the front. He took part in all the battles but was killed on December 27 in Kleisura during a heavy air attack by the Italian air force.

Άρθρο από τη σειρά: Η Μηχανή του χρόνου  
Η άγνωστη ιστορία του στρατιώτη που σκοτώθηκε λίγο πριν δει τη φωτογραφία με τα τρία παιδιά του...
Από την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου τον Οκτώβριο του 1940 μέχρι και τον Απρίλιο του 1941, οκτώ χιλιάδες στρατιώτες και αξιωματικοί, που σκοτώθηκαν στα πεδία μάχης παραμένουν έως σήμερα άταφοι στις χαράδρες και στα βουνά της Αλβανίας. Οι οικογένειές τους ακόμα τους μνημονεύουν και αναζητούν τα οστά τους. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο Γιώργος Βουβούτσης, που σκοτώθηκε στην Κλεισούρα. Στο τελευταίο του γράμμα ζητούσε μια φωτογραφία με τα τρία του παιδιά....
Παραμονές Χριστουγέννων έστειλε το τελευταίο γράμμα από το μέτωπο. Ζητούσε από την σύζυγό του Σοφία να του στείλει μια φωτογραφία με όλη την οικογένεια. Ήθελε να έχει κοντά του, τα τρία του παιδιά. Είχε δύο κορίτσια, την Μαρίτσα, την Υπατία και τον μικρό Γιάννη που τότε ήταν μόλις δύο ετών. Η φωτογράφηση το 1940 δεν ήταν μια αυτονόητη διαδικασία, αλλά η οικογένεια έσπευσε να βρει φωτογράφο και να ποζάρουν όλοι μαζί.  Στη συνέχεια τη ταχυδρόμησαν την φωτογραφία και περίμεναν την απάντησή του....




Εκατοντάδες γράμματα πήγαν και ήρθαν εκείνους τους μήνες από το μέτωπο. Το στρατιωτικό ταχυδρομείο διεκπεραίωνε καθημερινά ένα τεράστιο όγκο αλληλογραφίας. Μάταια όμως η οικογένεια περίμενε γράμμα από το μέτωπο. Ο Βουβούτσης είχε σκοτωθεί. Όπως περιέγραψε μετά τον πόλεμο, ο συμπολεμιστής του Γιώργος Κατσάφαρος, κατά την διάρκεια της μάχης μια οβίδα εξερράγη μπροστά στον στρατιώτη και τον τραυμάτισε θανάσιμα. Σύμφωνα με μια άλλη μαρτυρία, ένας από τους φίλους του τον ανέσυρε ημιθανή και τον μετέφερε στο πρόχειρο ορεινό χειρουργείο, όπου αργότερα ξεψύχησε.
Ο Κατσάφαρος διηγείτο με συγκίνηση στους οικείους του πως ο συντοπίτης του έπεσε μπροστά του αιμόφυρτος και με απόγνωση φώναξε δυνατά «έπεσε ο Βουβούτσης» για να τον ακούσουν και οι υπόλοιποι. Ο ερυθραιώτης στρατιώτης ετάφη το ίδιο βράδυ σε ένα ομαδικό τάφο μαζί με άλλους δέκα πεσόντες στο πεδίο της μάχης. Προστέθηκε στα μεγάλη λίστα του Άγνωστου Στρατιώτη του 40....
Μόνο στις μάχες της Κλεισούρας τον Ιανουάριο του 1941 χάθηκαν 5000 Έλληνες στρατιώτες. Οι περισσότεροι έμειναν άταφοι ή πρόχειρα θαμμένοι στο σημείο που σκοτώθηκαν. Πολλοί θάφτηκαν κάτω από τα χιόνια, καταπλακώθηκαν από πέτρες και χώματα λόγω των βομβαρδισμών, ενώ όσοι διαμελίστηκαν από την ιταλική αεροπορία, έγιναν τροφή για άγρια ζώα και ουδέποτε βρέθηκαν ή αναγνωρίστηκαν. Η μνήμη νεκρών στοιχειώνει ακόμα τις ζωές των δικών τους ανθρώπων. «Το όνειρο μου είναι να ταυτοποιηθεί ο τάφος του πατέρα μου για να μπορέσω να ανάψω ένα κερί στη μνήμη του» λέει ο  Γιάννης Βουβούτσης. Θυμάται με πίκρα και παράπονο ότι ποτέ δεν μπόρεσε να πει την λέξη «πατέρας». Γι’ αυτό όταν τον κάλεσαν από τον στρατό να συμμετάσχει στο πρόγραμμα εντοπισμού των άταφων ηρώων του 40, πήγε από τους πρώτους για να δώσει δείγμα DNA....

The unknown story of the soldier  who was  killed shortly before seeing the photo with his three children
From the beginning of the Greek-Italian War in October 1940 to April 1941, eight thousand soldiers and officers killed in battlefields remain unburied  in the gorges and mountains of Albania to this day. Their families are still memorizing and searching for their bones. Among them was George Vouvoutsis, who was killed in Klisoura. In his last letter he asked for a photo with his three children
Before  Christmas Eve he  sent the last letter from the front. He asked his wife Sofia to send him a photo with the whole family. He wanted his three children to be near him. He had two daughters, Maritsa, Yypatia  and little John, who was then only two years old. Photographing in 1940 was not a self-evident process, but the family rushed to find a photographer and posing together. Then they posted the photo and waited for his reply ....
Hundreds of letters were going and coming those months from the front. The military mail carried a huge volume of mail daily. But in vain the family waited for a letter from the front. Vuvoutsis had been killed. As described after the war, his comrade George Katsafaros, during the battle,  a bombshell  was exploded in front of the soldier and he was mortally wounded. According to another testimony, one of his friends took  him in bad condition  and transported him to a temporary mountain surgery, where he  later  died .
Katsafaros  told his relatives that his fellow villager  fell blood-covered in front of him and he  in a desperate voice shouted "Vouvoutsis fell" so that others would hear him. The Erythraean soldier was buried the same night in a mass grave along with ten other fallen on the battlefield. Added to the long list of Unknown Soldier of 40 ..
Only in the battles of Klisoura in January 1941, 5000 Greek soldiers were lost. Most were left unburied   or  rough buried at the point where they were killed. Many were buried under the snow, overwhelmed by stones and soil due to the bombings, while those who disbanded from the Italian aviation became food for wildlife and were never found or identified. The memory of the dead still haunts the lives of their own people. "My dream is to identify my father's grave so that I can light a candle in his memory," says Yiannis Vouvoutsis. He remembers with bitterness and grief that he  never said the word "father." So when he was called up by the army to participate in the 40-year-old heroes detection program, he  was one of the first who gave sample of  DNA

Από το άρθρο 1940. «Εν Μετώπω» του Νίκου Καραφωτίου  στην  Αμαρυσία. ηλεκτρονική πύλη για τα βόρεια προάστεια.  17 Ιουνίου 2016


Το παρόν ιστόρημα δεν φιλοδοξεί, βέβαια, να περιγράψει το σύνολο των γεγονότων της εποχής εκείνης, αλλά αποτελεί αφιέρωμα στο σύντομο βίο του Ερυθραιώτη Γιώργου Βουβούτση που έπεσε ηρωικά μαχόμενος στα βουνά της Κλεισούρας, την Παρασκευή 27 Δεκεμβρίου 1940, σε ηλικία 30 ετών. Γονείς του ήταν ο Μάρκος Βουβούτοης (1865-1939) και η Μαρία το γένος Μπαρίκου (1878-1941) γηγενείς Μικρασιάτες από το χωριό Λυθρί της Ερυθραίας Χερσονήσου. Εκεί γεννήθηκαν και τα παιδιά τους, ο Κώστας το 1900 και ο Γιώργος το 1910. Ο ήρωας μας τελείωσε στο Λυθρί το Δημοτικό, αλλά δε συνέχισε τις σπουδές του, αφού το 1922 σε ηλικία 12 ετών τον πρόλαβε η λαίλαπα της Μικρασιατικής Καταστροφής. Η προσφυγιά ανάγκασε τον ίδιο και την οικογένειά του να καταφύγουν στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Νέα Ερυθραία, της οποίας υπήρξαν από τους πρώτους κατοίκους, στην οδό 35 αριθμός 4 (σήμερα Ανακρέοντος), σε απόσταση αναπνοής από την πλατεία Πλαστήρα. Ο μικρός Γιώργος από τα πρώτα εφηβικά του χρόνια αγωνίζεται σκληρά στο στίβο της βιοπάλης τη δύσκολη εκείνη εποχή, στην αρχή ως μαθητευόμενος και αργότερα τεχνίτης μαραγκός στο ξυλουργείο του Γ. Παγουλάτου, κοντά στον Πλάτανο της Κηφισιάς.

Ψηλός, γεροδεμένος, μελαχρινός, λιγομίλητος και συνεπής εργαζόμενος όπως αποδεικνύεται και από το βιβλιάριο ενσήμων του που διατηρεί μέχρι σήμερα η οικογένεια του, δεν άργησε να δημιουργήσει και το δική του οικογένεια.
Έτσι, το Νοέμβριο του 1933 παντρεύεται τη γειτονοπούλα του Σοφία Τσαγκέτα από τα Αλάτσατα και σύντομα, το Φεβρουάριο του 1935 αποκτούν το πρώτο τους παιδί, τη Μαρίτσα. Ακολουθεί τον Αύγουστο του 1936, η στράτευσή του στο Πεζικό όπου υπηρετεί στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα και συγκεκριμένα στα έργα κατασκευής των οχυρών Ρούπελ, γνωστά ως Γραμμή Μεταξά. Ύστερα από 12μηνη θητεία, επειδή ήταν έγγαμος και πατέρας, απολύεται με διαγωγή αρίστη και επιστρέφει στις οικογενειακές και επαγγελματικές υποχρεώσεις. Αρχές του 1938, αποκτά το δεύτερο παιδί του το Γιάννη ενώ το 1939 χάνει τον πατέρα του και αναλαμβάνει πλέον τη φροντίδα και της χήρας μητέρας του.

Τον Μάιο του 1940 έρχεται στον κόσμο και το τρίτο παιδί, η Υπατία. Ξαφνικά, ύστερα από 5 μήνες, ξεσπάει και στη χώρα μας η παγκόσμια καταιγίδα των καιρών εκείνων. Πόλεμος! Γενική Επιστράτευση. Ο Γιώργος Βουβούτσης καλείται από τους πρώτους, ως έφεδρος οπλίτης πυροβολητής, να υπηρετήσει για μια ακόμη φορά την Πατρίδα. Κατατάσσεται στον 7ο Λόχο του 1ου Συντάγματος Πεζικού που προωθείται ταχέως στο Πολεμικό Μέτωπο και συμμετέχει ενεργά στις αμυντικές, αρχικά και επιθετικές, ακολούθως, επιχειρήσεις του Ελληνικού Στρατού ο οποίος στις 31 Νοεμβρίου καταλαμβάνει την Πρεμετή, στις 10 Δεκεμβρίου το Αργυρόκαστρο και ύστερα από 10 ημέρες εισέρχεται στη Χιμάρα. Σοβαρό εμπόδιο πλέον στην προέλαση των ελληνικών όπλων η στρατηγικής σημασίας κωμόπολη της Κλεισούρας, στις όχθες του ποταμού Αώου, σφηνωμένη μέσα σε βαθιά χαράδρα, να, περιβάλλεται από ψηλές και απόκρημνες βουνοκορφές ισχυρά οχυρωμένες από τον εχθρό.

Οι μάχες που επακολουθούν εκεί, είναι σκληρές, αμφίρροπες και αιματηρές. Ύστερα όμως από μερικές ημέρες, η πλάστιγγα των συγκρούσεων γέρνει προς την πλευρά των Ελλήνων οι οποίοι, καθώς αρχίζει να κάμπτεται η ιταλική άμυνα, καταλαμβάνουν τα πρώτα οχυρά.

Ο εχθρός για να προστατεύσει τα τμήματά του, βομβαρδίζει και πολυβολεί με αεροπορικές δυνάμεις τις ελληνικές θέσεις.

 Τρίτη 24 Δεκεμβρίου 1940: Ο Γιώργος Βουβούτσης στη σύντομη και σπάνια «ανάπαυλα του πολεμιστή» προλαβαίνει να γράψει και να παραδώσει, στο ταχυδρομείο του Λόχου, ένα γράμμα με παραλήπτη την οικογένειά του. Το γράμμα αυτό το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα, απλό καθημερινό και ανθρώπινο, δεν αναφέρει τίποτα το ηρωικό, διότι προφανώς τα νικηφόρα και επικά κατορθώματα των Ελλήνων είχαν γίνει πλέον γι’ αυτούς υπόθεση ρουτίνας. Άλλωστε οι πραγματικοί ήρωες πάντα ήταν σεμνοί και λιγόλογοι. Απλώς πληροφορεί τη σύζυγό του Σοφία ότι είναι καλά, έλαβε μαζεμένα 6 γράμματά της και την παρακαλεί να του στείλει αρκετά τσιγάρα, τραχανά και πλιγούρι με λίγο μανέστρα για να τα βράζει να ζεσταίνεται, όπως γράφει. Κυρίως, όμως, ζητάει μια οικογενειακή φωτογραφία για να τον συντροφεύει στις ατέλειωτες μοναχικές του ώρες. Συνεχίζει με ευχές για χρόνια πολλά και υγεία το Νέο Έτος και καταλήγει με τη φράση που χρησιμοποιεί σε όλα του τα γράμματα «Σας γλυκοφιλώ όλους».




Πέμπτη 26 Δεκεμβρίου 1940: Στο Λόχο συμβαίνει ένα απρόοπτο γεγονός. Απολύεται αυθημερόν ο στρατιώτης Μιχάλης Θεοδωρίδης (1900 Σαμψούντα - 1963 Άγιος Στέφανος) από το Μπογιάτι, επειδή η γυναίκα του γέννησε το τέταρτο παιδί τους, ένα κοριτσάκι. Φεύγοντας, παίρνει μαζί του το γράμμα που του βάζει στην τσέπη ο Γιώργος Βουβούτσης για να το παραδώσει στην οικογένειά του, στη γειτονική Νέα Ερυθραία.

Παρασκευή 27 Δεκεμβρίου 1940: Η αισθητή βελτίωση των καιρικών συνθηκών κάνει την ημέρα εκείνη ευνοϊκή για αεροπορικές προσβολές. Έτσι το πρωί ξαφνικά εμφανίζεται σμήνος εχθρικών αεροσκαφών που βομβαρδίζουν και πολυβολούν τις ελληνικές θέσεις με ασήμαντα αποτελέσματα και κατόπιν αποχωρούν βιαστικά. Ο Γιώργος Βουβούτσης ορθώνεται στα χαρακώματα και τα παρακολουθεί άφοβα και περιφρονητικά καθώς χάνονται στον ορίζοντα. Αναπάντεχα όμως από την αντίθετη κατεύθυνση εμφανίζονται άλλα τέσσερα εχθρικά αεροπλάνα τύπου ΣΑΒΟΪΑ, που επιστρέφουν από αποστολή προσβολής των Ελληνικών μετόπισθεν. Ένα από αυτά εκτελεί βύθιση και πολυβολεί. Τη σκηνή παρακολουθούν οι υπόλοιποι συμπολεμιστές του, μεταξύ των οποίων κι οι Ερυθραιώτες φαντάροι, Νίκος Γεώργαντζης, Γιώργος Μαγγανάς και Θανάσης Σαρηγκουλές, οι οποίοι του φωνάζουν, ουρλιάζοντας κυριολεκτικά: «Πέσε κάτω Γιώργο! Πρηνηδόν Γιώργο!». Δυστυχώς όμως μια ριπή τον γαζώνει πισώπλατα και το μοιραίο τέλος επέρχεται ακαριαία. Έτσι χάθηκε και έμεινε θαμμένος στα βουνά της Κλεισούρας ο Ερυθραιώτης στρατιώτης Πεζικού Γιώργος Βουβούτσης, μαχόμενος υπέρ βωμών και εστιών για να επαληθευτεί για ακόμη μια φορά το διαχρονικά αιώνιο «Ανδρών Επιφανών Πάσα Γη Τάφος». Στον ήρωα αυτό, ταιριάζουν απόλυτα οι στίχοι του ποιητή: «Με ιδρώτα βρέχει το ψωμί να ζήσει ξέρει με τιμή και να πεθάνει ξέρει».

Κι όμως η ιστορία δεν τελειώνει εδώ. Στον πόλεμο εκείνο όπως εξάλλου και σε κάθε πόλεμο, υπάρχουν και οι λεγόμενες «παράπλευρες απώλειες» που πλήττουν και βασανίζουν με τις τραγικές επιπτώσεις τους στους φίλους και στενούς συγγενείς των πεσόντων στα πεδία των μαχών.

Παρασκευή 27 Δεκεμβρίου 1940, Νέα Ερυθραία. Στο μεσημεριανό τραπέζι ο 3χρονος Γιάννης Βουβούτσης αφήνει ξαφνικά το φαγητό του και ανακοινώνει με ασυνήθιστη σοβαρότητα: «Μαμά ο πατέρας σκοτώθηκε!». «Χριστός και Παναγία, τι είναι αυτά που λες παιδάκι μου», τού απαντά έντρομη η κυρά Σοφία. Αλήθεια, τι τραγική και ανεξήγητη παιδική διαίσθηση...

Δευτέρα 30 Δεκεμβρίου 1940, Νέα Ερυθραία: Ο Μιχάλης Θεοδωρίδης παραδίδει το γράμμα που αναφέραμε στη Σοφία Βουβούτση, η οποία ανύποπτη για την τραγική συμφορά απαντά αμέσως με δικό της, που περιέχει φωτογραφία της με τα παιδιά, συμμορφούμενη μ’ αυτό τον τρόπο στην τελευταία επιθυμία του συζύγου της που είναι ήδη νεκρός αλλά αυτή δεν το γνωρίζει.

Παρασκευή 3 Ιανουαρίου 1941, Νέα Ερυθραία: Το θλιβερό γεγονός γίνεται γνωστό από επιστολή Ερυθραιώτη στρατιώτη αυτόπτη μάρτυρας του συμβάντος και το νέο διαδίδεται από στόμα σε στόμα αλλά κανείς δεν τολμά να το ανακοινώσει στην χήρα και τα ορφανά. Στο κοντινό σπίτι της Μέλπως Μαπάκη, αδελφής της μητέρας του Γιώργου Βουβούτση, κρυφά κλαίνε και θρηνούν το χαμένο παλικάρι.

 Κυριακή 5 Ιανουαρίου 1941:Παρά την απεγνωσμένη αντίσταση των Ιταλών, καταλαμβάνεται η Κλεισούρα.

 Δευτέρα 6 Ιανουαρίου 1941, Νέα Ερυθραία: Ανακοινώνεται επίσημα από τις αρμόδιες αρχές στην οικογένεια του Γιώργου Βουβούτση η απώλειά του. Η ζωή όμως συνεχίζεται... Η 6χρονη Μαρίτσα απορημένη και ανύποπτη αναρωτιέται γιατί δεν έρχεται ο ταχυδρόμος που τον περιμένει ανυπόμονα στην αυλόπορτα του σπιτιού της να της παραδώσει το γράμματα του πατέρα της, όπως έκανε μέχρι τότε. Αυτός βέβαια, κατάλληλα προειδοποιημένος, αποφεύγει συστηματικά την γειτονιά της. Επίσης η ίδια δεν μπορεί να καταλάβει γιατί δεν αστειεύονται πια μαζί της στο σπίτι της θείας της Λουλούς Τσαγκέτα οι κοπέλες που πλέκουν για τους στρατιώτες, όταν προσπαθεί αδέξια να τις μιμηθεί, αλλά αντίθετα δεν συγκρατούν τα δάκρυα τους όταν την βλέπουν.

Παρασκευή 28 Μαρτίου 1941, Αθήναι: Απονέμεται πολεμική σύνταξη στη χήρα Σοφία Βουβούτση και τα τρία ορφανά της.

Σάββατο 4 Απριλίου 1941, ελληνοβουλγαρικά σύνορα: Η Ελλάδα υφίσταται απρόκλητη επίθεση από τα χιτλερικά στρατεύματα.

Τρίτη 29 Απριλίου 1941: Οι γερμανικές δυνάμεις καταλαμβάνουν την Αθήνα.

Αύγουστος 1941, Νέα Ερυθραία: Η μητέρα του Γιώργου Βουβούτση μην μπορώντας να συμβιβαστεί με την ιδέα του χαμού του, πικραμένη αφήνει την τελευταία της πνοή.

Δεκέμβριος 1941, Νέα Ερυθραία: Οι Γερμανοߝ πληροφορούνται το ιστορικό της οικογένειας και προσπαθούν υποκριτικά να την εξευμενίσουν. Με αφορμή επιπόλαιο τραυματισμό του μικρού Γιαννάκη Βουβούτση δείχνουν ψεύτικο και υστερόβουλο ενδιαφέρον παρέχοντας στην ορφανική οικογένεια ιατρική συνδρομή, χρήματα, μερικά τρόφιμα και γλυκίσματα. Τα χρήματα, πραγματικά αργύρια, καίγονται και τα φαγώσιμα παρά την βασανιστικά θανατηφόρα πείνα που επικρατεί πετιούνται στον κάδο των σκουπιδιών.

Στη δεύτερη επίσκεψη των Γερμανών, η κυρά Κακουλή Χατζηφώτογλου, η πιο θαρραλέα της γειτονιάς, αναλαμβάνει να τους πληροφορήσει ότι η οικογένεια Βουβούτση έχει μετακομίσει στην Αθήνα, ενώ στην πραγματικότητα τα μέλη της κρύβονται σε ένα σπιτάκι που διαθέτουν στην οδό Λύρα της Νέας Κηφισιάς.

Στα δύσκολα χρόνια της ανυπόφορης κατοχής που συνεχίζεται, η Σοφία Βουβούτση, αληθινή ηρωίδα μάνα και με τη βοήθεια που της παρέχουν τα αδέλφια της (Γιώργος, Φώτης, Γιάννης και Δημήτρης Τσαγκέτας) κατορθώνει να αναστήσει και να μεγαλώσει με κόπους και θυσίες τα τρία ανήλικα παιδιά της.

 5 Αυγούστου 1949, Αθήνα: Στο θέατρο Ολυμπία σε μια σεμνή τελετή απονέμεται στην οικογένεια «Δίπλωμα Ευγνωμοσύνης» για τον υπέρ πατρίδος ηρωικά πεσόντα.

28 Οκτωβρίου 1952, Κηφισιά: Στο Μνημείο Πεσόντων που βρίσκεται μπροστά στο Ζηρίνειο εορτάζεται η 12η επέτειος του «ΟΧΙ», παρουσία πλήθους κόσμου. Οι συγκινητικές στιγμές γίνονται πράγματι και σπαρακτικές καθώς από την παράταξη των μαθητριών της Α’ Γυμνασίου ξεχωρίζει και αποσπάται η αδύνατη φιγούρα ενός κοριτσιού, το οποίο αφού πλησιάζει το μνημείο σταυροκοπιέται, γονατίζει και κλαίγοντας με αναφιλητά, αγκαλιάζει και φιλά το ψυχρό μάρμαρο στο σημείο που αναγράφεται μεταξύ των άλλων το όνομα ΒΟΥΒΟΥΤΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ. Το κορίτσι αυτό είναι η μικρότερη κόρη του, Υπατία Βουβούτση (σήμερα Πέρρου), η οποία για πρώτη φορά συνειδητοποιεί και πραγματικά την έλλειψη του πατέρα της

11 Νοεμβρίου 1953, Νέα Ερυθραία: Εκδίδεται από το υπουργείο Εθνικής Αμύνης για την οικογένεια Βουβούτση, άδεια εγκαταστάσεως περιπτέρου στην πλατεία Δεληγιάννη (σημερινή Πλαστήρα). Ο ανάπηρος του Αλβανικού πολέμου Κώστας Κονιδάκης με πραγματική αλληλεγγύη και σε βάρος των δικών του συμφερόντων (διατηρεί και αυτός περίπτερο εκεί) συμφωνεί και συνηγορεί για την λειτουργία του.

28 Οκτωβρίου 1962, Νέα Ερυθραία: Επί κοινοτάρχη Φώτη Βαρδαξή εγκαινιάζεται το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη το οποίο αντιπροσωπεύεται κατά ευτυχή σύμπτωση με ορειχάλκινο άγαλμα πολεμιστή του ‘40, το οποίο ξυπνά και συγκινητικές αναμνήσεις στην οικογένεια.

 Μάιος 1979, Νέα Ερυθραία: Πεθαίνει η Σοφία Βουβούτση, χήρα του Γιώργου.

Νοέμβριος 1992, Νέα Ερυθραία: Επί δημαρχίας Δημητρίου Κατσιάνου, ο δρόμος στο Μορτερό πίσω από το Δημοτικό Θέατρο που καταλήγει στο Γυμνάσιο, ονομάζεται κατόπιν ομόφωνης απόφασης του τότε Δημοτικού Συμβουλίου Οδός ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΒΟΥΒΟΥΤΣΗ.

Παρασκευή 28 Οκτωβρίου 2009, Νέα Ερυθραία: Επί δημαρχίας Βασιλικής Ταμβάκη, κατόπιν ομόφωνης απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου, τοποθετείται στη βάση του αγάλματος του Ηρώου αναμνηστική πλακέτα προς τιμήν του Γεωργίου Βουβούτση. Την αποκάλυψή της έκανε η κόρη του Υπατία Βουβούτση - Πέρρου, λέγοντας: «Ποτέ δεν τον γνώρισα. Αιωνία του η μνήμη».




Το φωτογραφικό υλικό  πλην του ηρώου, αντλήθηκε από σχετικό site της μηχανής του χρόνου 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου