Η αρχαία πόλη των Ερυθρών περιβαλλόταν από δυο ποταμούς από
τους οποίους υδρευόταν. Τον Άξο και τον Αλέοντα
Ο ποταμός Αλέων (γεν. Αλέοντος) ή Αλέος αναδύεται ως πηγή εντός των τειχών της αρχαίας πόλης, κοντά στην Πύλη των Κλαζομενών (ΒΑ), και φτάνει στη θάλασσα στον κόλπο στα ΝΑ των Ερυθρών και του σημερινού χωριού με μαιάνδρους.
Ο ποταμός αναφέρεται στις επιγραφές των Ερυθρών, και ο Πλίνιος το επιβεβαιώνει και επισημαίνει ότι τα νερά του έχουν ένα περίεργο χαρακτηριστικό, όπως το να αυξάνουν την τριχοφυΐα στο ανθρώπινο σώμα. Όπως λέει (Plinius V 117):
Υπάρχει
μια μικρή λίμνη στην έξοδο του ποταμού. Ένα ρέμα πηγάζει από την ανατολική
πλευρά των ερειπίων της πόλης των Ερυθρών, περνώντας από τη νότια παρυφή του
λόφου που έφερε την πόλη και χύνεται στη θάλασσα ακριβώς εκεί. Μερικές από
τις πηγές αφετηρίας αυτού του ρυακιού, του οποίου το νερό είναι αλμυρό και
θειούχο, που βράζει σε μια μικρή λίμνη, είναι ζεστές, ζεστό νερό πηγής. Η εσωτερική επιφάνεια της αναφερόμενης μικρής
λίμνης (που σήμερα αποκαλείται Halkapınar) στην
έξοδο του κολπίσκου ήταν στρωμένη με πέτρες κατά την αρχαιότητα.
Τα τμήματα του ποταμού κοντά στη θάλασσα έχουν μετατρέψει
τη γύρω περιοχή σε βάλτο. Με το δυνατό ρεύμα του μπορεί να λειτουργήσει δύο
μύλους
Στις εκβολές του Αλέοντα τοποθετούν οι
αρχαιολόγοι το Γυμνάσιο στο οποίο λειτουργούσε σχολείο εφήβων. Σε αυτή την
επίπεδη έκταση ίσως να υπήρχε και το στάδιο της πόλης.
Στα νεότερα χρόνια που είχε ερημώσει από ελληνικούς πληθυσμούς η περιοχή,
ξεχάστηκαν τα ελληνικά ονόματα και είχαν δοθεί τούρκικα. Έτσι ο ποταμός ήταν
γνωστός στους Λυθριανούς σαν Τσάυ (τούρκικα ποταμάκι). Δίπλα στο Τσάυ υπήρχε η
εκκλησία του Αϊ Γιάννη στα Γρίπιατα. Εκεί πήγαιναν οι Λυθριανές και έπλυναν και
άπλωναν τα ρούχα τους. Γύρω από τον κολπίσκο φαίνονται έντονα και
αρχαία υλικά. Ο Piri
Reis ανέφερε τον ποταμό ως MA-i
Ildır στον χάρτη στο βιβλίο του Kitab-ı Bahriye. Οι σημερινοί κάτοικοι του
Ιλντιρί τον αποκαλούν Azmak δηλ. ξεχείλισμα
Ο αρχαιολόγος καθ. Δρ.Cevder Bayburtluoğlu στο βιβλίο του Ερυθρές λέει:
Οι
Ερυθρές αργότερα μετατοπίστηκαν προς τη δυτική πλαγιά μεταξύ της
Ακρόπολης και της ακτής, στη συνέχεια επεκτάθηκαν στην πεδιάδα που αρδευόταν
από τον Αλέοντα και τέλος, εκτός από τον οικισμό στα ανατολικά κατά την
ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο, συγκεντρώθηκαν εγκαταστάσεις όπως εργαστήρια
παραγωγής στην περιοχή εντός των τειχών στα βόρεια της Ακρόπολης.
Το Υδραγωγείο, που κόβει τον ποταμό με κατεύθυνση
νότια-βόρεια προς τα βόρεια της ακρόπολης, είναι της βυζαντινής περιόδου.
Υπάρχουν ίχνη αρχαίων διωρύγων στα σημεία από όπου περνούσε ο Αλέων.
Ο Αλέων ήταν ανάμεσα στους ποταμούς που λατρευόταν σαν Θεός και αποδιδόταν σε ιερείς. Όπως βλέπουμε σε σχετική επιγραφή το ιερατείο του ποταμού Αλέοντα που ήταν δευτερεύον μοιραζόταν με άλλους τέσσερις θεούς τον Απόλλωνα Καυκασέα (από το λιμάνι της Χίου Καύκασα), την Αρτέμιδα Καυκασία τον Λύκειο Απόλλωνα και τον Δήλιο Απόλλωνα πωλήθηκε για 270 δραχμές (ένα μέτριο ποσό). Σε ένα ημερολόγιο θυσιών από τις Ερυθρές, ο ποταμός Αλέων δέχεται θυσία ενός ώριμου ζώου (πιθανώς προβάτου) αξίας 24 δραχμών (επιγραφές I.Erythrai 201, c 40–43, Ι.Ερυθραί 207. 51). Αυτό είναι στην ίδια κλίμακα που λαμβάνουν άλλες θεότητες, και δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι τα ζώα αντιμετωπίστηκαν με κάποιον ιδιαίτερο τρόπο. Σαν θεός λατρευόταν και ο Άξος
Ποταμός Αλέων σήμερα. Aleon river today
The ancient city of Erythrae was surrounded by two rivers from which it was watered. Axos and Aleon.
The river Axos which
then flowed to the north of the city, today is a dry stream.
The river Aleon (n. Aleontos) or Aleos rises as a spring within the walls of the ancient city, near the Klazomenes Gate (NE), and reaches the sea in the bay SE of Erythrae and the present-day village. The river is mentioned in the Erythraean inscriptions, and roman writer Pliny confirms this and points out that its waters have a curious characteristic, such as increasing the growth of hair on the human body. As he says (Plinius V 117):
There is a
small lake at the outlet of the river. A stream springs from the eastern side
of the ruins of the city of Erythrae, passing the southern edge of the hill
that bore the city, and flows into the sea right there. Some of the sources of
origin of this stream, whose water is salty and sulphurous, boiling in a small
lake, are warm, hot spring water. The inner surface of the mentioned small lake
(now called Halkapınar) at the outlet of the creek was paved with stones in
ancient times.
The sections of the
river near the sea have turned the surrounding area into a swamp. With its
strong current it can operate two watermills.
At the mouth of Aleon, archaeologists have located the Gymnasium, which
used to be a school for youth. The city's stadium might also have existed on
this flat area.
In last centuries when the area had been deserted by Greek
populations, the Greek names were forgotten and Turkish names were given. Thus
the river was later known to Lythrians as Tsay. Next to Tsay there was the
church of Saint John at Gripiata. There,
the Lythrian women went and washed and aired their clothes. Ancient materials
are also strongly visible around the creek. Piri Reis mentioned the river as
MA-i Ildır on the map in his book Kitab-ı Bahriye... Today's inhabitants of
Ildır call it Azmak i.e. overflow
The archaeologist Prof.
Dr. Cevder Bayburtluoğlu in his book Erythrae says. The Erythrae later shifted
to the western slope between the Acropolis and the coast, then expanded into
the plain watered by the Aleon, and finally, in addition to the settlement in
the east during the Hellenistic and Roman periods, facilities such as
production workshops were concentrated in the area within the walls to the
north of the Acropolis.
The Aqueduct, which
cuts the river in a south-north direction to the north of the acropolis, dates
from the Byzantine period. There are traces of ancient canals at the points
where the Aleon passed.
Aleon was among the rivers worshiped as Gods and attributed to priests. As we see in a related inscription, the priesthood of the river Aleon which was secondary, was shared with four other gods of Apollo Kaukaseus (from the port of Chios Kaukasa), Artemis Kaukasis, Apollo Lykeios, Apollo Delios and was sold for 270 drachmas (a modest amount). In a sacrificial calendar from Erythrae, the river Aleon accepts the sacrifice of a mature animal (probably a sheep) whice was worth 24 drachmas (inscriptions I.Erythrai 201, c 40–43, I.Erythrai 207. 51). This is on the same scale as other deities receive, and there is no indication that animals were treated in any special way..Axos was also worshiped as a god
Ποταμός Αλέων σήμερα Aleon river today
Νομίσματα
Οι θεοί του ποταμού είναι μια από τις πιο συχνά
εμφανισμένες απεικονίσεις σε νομίσματα στην αρχαιότητα. Πολλοί από τους
οικισμούς ιδρύθηκαν κοντά σε πηγές για να καλύψουν τις ανάγκες τους σε νερό. Τα
ποτάμια χρησιμοποιούνταν ως πηγή νερού στην αρχαιότητα (σε ορισμένες
περιπτώσεις). Είχαν επίσης μεγάλη σημασία στις μεταφορές. Επομένως, οι οικισμοί
κοντά στα ποτάμια το έδειχναν στα νομίσματα που έκοβαν. Οι θεοί του ποταμού
απεικονίζονται ως επί το πλείστον ως αρσενικοί, ξαπλωμένοι και ακουμπισμένοι
στην υδρία νερού κρατώντας ένα καλάμι στο χέρι.
Ο ποταμός Άξος που αποτελούσε σημαντική πηγή
νερού για την πόλη, φαίνεται στα νομίσματα των Ερυθρών όπως στο εικονιζόμενο.
Εδώ στην πίσω όψη νομίσματος απεικονίζεται κρατώντας ένα καλάμι και
ακουμπισμένος σε υδρία. Στην ίδια πλευρά είναι χαραγμένη η επιγραφή ΑΞOϹ ΕΡΥΘPΑ.
Στα νομίσματα απεικονίζεται ο Αλέων ποταμός, που ήταν μια άλλη σημαντική πηγή νερού για τις Ερυθρές, στα ανατολικά της ακρόπολης και αναφέρεται στις αρχαίες πηγές. Εδώ σε νόμισμα από την εποχή του Αντωνίνου Πίου, στον εμπροσθότυπο με το πορτρέτο του. Στην οπίσθια όψη του νομίσματος φαίνεται ο Αλέων να κρατά στο χέρι του ένα καλάμι και να ακουμπάει στην υδρία με την επιγραφή ΑΛΕΩΝ ΕΡΥΘΡΑΙΩΝ.
Νομίσματα του Άξου και του Αλέοντα. Coins of Axos and Aleon
Coins
River gods are one of
the most frequently seen depictions on coins in antiquity. Many of the
settlements were established near springs to meet their water needs. Rivers
were used as a source of water in ancient times (in some cases). They were also
of great importance in transportation. Therefore, the settlements near the
rivers showed it in the coins they minted. The river gods are mostly depicted
as male, reclining and leaning on the water hydria holding a reed in hand.
The river Axos, which
was an important source of water for the city, can be seen on the coins of the
Erythreans as shown. Here on the reverse of a coin is depicted holding a reed and leaning on a
hydria. On the same side is engraved the inscription AΞΟΣ ΕΡΥΘΡΑ .
Other coins depict the
Aleοn rive. Here on a coin is depicted the portrait of
Antoninus Pius. On the reverse side of the coin, Aleon can be seen holding a
reed in his hand and leaning on the hydria with the inscription ΑΛΕΩΝ ΕΡΥΘΡΑΙΩΝ
Κεραμικά
Πρόσφατα,
τα ερυθραϊκά αγγεία έχουν λάβει μεγάλη προσοχή στην ειδική βιβλιογραφία.
Σύμφωνα με κάποιες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν το 1970 από τους R. Cook, P. Dupont και E. Akurgal, έχουν εντοπιστεί ίχνη
αγγειοπλαστικής στα βόρεια, βορειοδυτικά και νοτιοανατολικά της ακρόπολης των
Ερυθρών, συμπεριλαμβανομένων και των εκβολών των ποταμών Άξου και Αλέοντος. Το 1988 μια ανασκαφή που έγινε από τον Özyigit στις
εκβολές του ποταμού Άξου, βόρεια της ακρόπολης των Ερυθρών, εντόπισε μια
περιοχή παραγωγής αμφορέων
Ceramics
Recently, Erythraean
vessels have received much attention in the specialized literature. According
to some investigations carried out in 1970 by R. Cook, P. Dupont and E.
Akurgal, traces of pottery have been identified in the north, north-west and
south-east of the Acropolis of Erythrae, including the mouths of the rivers Axοs and Aleon In
1988 an excavation by Özyigit at the mouth of the Axos River, north of the
Erythrae citadel, identified an area producing amphorae
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου