Oι Ερυθρές ήταν πόλη των δυτικών παραλίων της Μικράς Ασίας στην χερσόνησο της Ερυθραίας. Σύμφωνα με τον Παυσανία χτίστηκε αρχικά από Κρήτες με αρχηγό τον Έρυθρο, γιο του Ραδάμανθυ ( που κατά την μυθολογία ήταν ήρωας της Κρήτης , ένας από τους γιούς του Δία και της Ευρώπης, αδελφός του Μίνωα και του Σαρπηδώνα ). Οι Κρήτες εκδιώχθηκαν στην συνέχεια από τους Ίωνες που μετανάστευσαν στην περιοχή τον 11ο αιώνα π.Χ. περίοδο του πρώτου Ελληνικού αποικισμού. Σύμφωνα με τον Στράβωνα αρχηγός των Ιώνων ήταν ο Κνώπος, νόθος γιος του μυθικού βασιλιά της Αθήνας Κόρδου. Ήταν μια από τις δώδεκα πόλεις της Ιωνίας που συμμετείχαν στο Κοινό των Ιώνων.
Πάνω στα ερείπια των Ερυθρών χτίστηκε το χωριό Λυθρί που το όνομά του είναι παραφθορά του αρχαίου. Ερυθραί Ερυθρί Ρυθρί Λυθρί. Οι τούρκοι σήμερα το αποκαλούν Ιλντιρί, παραφθορά του Λυθρί μιά και δεν υπάρχει στη γλώσσα τους το θ

Μετά τον 12ο αιώνα οι έλληνες της Μ. Ασίας άρχισαν να αραιώνουν λόγω των μαζικών εξισλαμισμών. Τον 18 ο – 19 ο αιώνα ενισχύθηκαν οι ελληνικοί πληθυσμοί με μεταναστεύσεις από τον ελλαδικό χώρο. Στην περιοχή του Λυθριού εγκαταστάθηκαν Κρητικοί, Χιώτες και άλλοι. Πολλά ονόματα Λυθριανών είναι Κρητικά και άλλα δείχνουν καταγωγή από την Εύβοια. Η προφορά τους θύμιζε τα Χιώτικα αλλά και ο μπάλος που ήταν ο κύριος χορός του χωριού δείχνει και νησιώτικες καταβολές .

Το 1914 έχουμε εγκατάσταση Μουσουλμάνων στα παράλια ανάμεσά τους και των Τουρκοκρητικών. Αυτοί οι πληθυσμοί υποκινούνταν από την Τουρκική κυβέρνηση κατά των ελλήνων. Η επικείμενη είσοδος της Τουρκίας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο ήταν πρόσχημα για να εκδιώξει τους Έλληνες τον Μάιο του 1914 με την καθοδήγηση των συμμάχων τους Γερμανών ώστε να εκκενωθεί η περιοχή απέναντι από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου για στρατιωτικούς λόγους. Άρχισε μια ανθελληνική εκστρατεία του τύπου, καταπίεση και εξαναγκασμός των Ελλήνων για δήθεν «εκούσια» μετανάστευση, λεηλασίες, δολοφονίες. Μετατοπίσεις πληθυσμών έγιναν και από τις ακτές στο εσωτερικό της Μ. Ασίας. Μια μορφή καταπίεσης ήταν τα Αμελέ ταμπουρού(τάγματα εργασίας) για άνδρες άνω των 45 ετών όπου πολλοί πέθαναν από πείνα, κακουχίες, αρρώστιες. Είχαμε κύμα φυγής προς την Ελλάδα(πρώτος διωγμός). Τότε ο παππούς Ιωάννης γιός του ιερέα του Λυθριού Κωσταντίνου Στριμπούλη εξαδέλφου του Ανδρέα Συγγρού και η γιαγιά Ουρανία με τα παιδιά τους κατέφυγαν στον Πειραιά στα Μανιάτικα. Στο διωγμό γεννήθηκε η μητέρα μου Αγγελική. Κάποιες αδελφές της γιαγιάς πήγαν τότε στην Κρήτη και αδέλφια του παππού στο Κιάτο Κορινθίας.

Τα 1919 γίνεται η απόβαση του Ελληνικού στρατού και επιστρέφουν οι εκτοπισμένοι. Η οικογένεια μας επιστρέφει στο Λυθρί που το βρίσκει ρημαγμένο(σπίτια χωρίς πόρτες και ταβάνια, κτήματα που είχαν ρημάξει) και ξεκινά τη ζωή από την αρχή. Οι Λυθριανοί στρατεύτηκαν και υπηρέτησαν μέχρι την κατάρρευση του μετώπου στον ελληνικό στρατό. Ανάμεσα τους και οι θείοι Αντώνης Στριμπούλης και Αντώνης Νικάκης. Το 1922 με την κατάρρευση του μετώπου η οικογένεια περνά απέναντι στην Χίο και μετά περιπέτειες καταλήγει στην επαρχία Σητείας. Φυγή με φόντο τις φλόγες του πολέμου την τραγωδία του ξεριζωμού και ένα μυθιστορηματικό φλογερό ειδύλλιο ανάμεσα στην μεγαλύτερη αδελφή της οικογένειας και ένα κρητικό βαθμοφόρο της ελληνικής χωροφυλακής. Άλλοι χάθηκαν άλλοι σκόρπισαν σαν τα πουλιά και κατέληξαν αλλού. Ένας μεγάλος αριθμός κατοίκων του Λυθριού ήρθαν στην Αττική και δημιούργησαν μαζί με άλλους πρόσφυγες από την χερσόνησο της Ερυθραίας την Νέα Ερυθραία. Εδώ τα τελευταία χρόνια ξαναέχτισαν τον ναό της Αγίας Ματρώνας.

Αυτό το μπλόγκ είναι ένας φόρος τιμής στους Προγόνους που έζησαν στις Ερυθρές στη συνέχεια Λυθρί και τα κόκαλά τους είναι σκορπισμένα σε αυτήν την ιερή γη και στη μνήμη αυτών που έζησαν την τραγωδία του ξεριζωμού όπως η γλυκεία μου μάνα




Erythrai was built on the west side of the peninsula of Erythraea near the westernmost point of Asia Minor. According to Pausanias, the city was originally built by Cretans, led by Erythros son of Radamanthys (who according to mythology, was a hero of Crete, one of the sons of Zeus and Europa, brother of Minos and Sarpidon). In the years ahead in the 11th century BC, during the period of the first Greek colonization immigrated Ionians established here . According to Strabo leader of the Ionians was Knopos, illegitimate son of the legendary king of Athens Kordos

The city was one of the twelve cities of Ionia, who participated in the Common of Ionians
Upon the ruins of Erythrai was built the village of Lithri whose name is a corruption of the ancient

After the 12th century, the Greeks of Asia Minor began to thin due to massive islamization. In 18th - 19th century the Greek populations were strengthened with migrations from other parts of Greek peninsula and islands.

In 1914 were installed in the shores of Asia Minor muslims from Balkans. These people were motivated by the Turkish government against the Greeks. The imminent entry of Turkey in the First World War was a pretext to expel the Greeks in May 1914 under the guidance of the allies of Turks the Germans in order to evacuate the area near the eastern Aegean islands for military purposes. An anti-Greek campaign started in the turkish press, they increased the oppression and they forced the Greeks supposedly “voluntary” to migrate in a orgy of looting and murders. Shifts in population were from the coast to the interior of Asia Minor. One form of oppression was Amele Taburu (work orders) for men over 45 years where many died of hunger, suffering, sickness. It was in those “work orders” where hundred of thousand Greeks and 1,5 million Armenians were lost. We hade a wave of flight to Greece (first persecution). Then my grandfather and grandmother with their children fled to Piraeus . During the persecution was born my mother. Some sisters of grandmother then went to Crete and brothers of grandfather to Kiato Corinth.

In 1919 we have the landing of the Greek army for the liberation of Asia Minor and with it returned the displaced. Our family came back in Lithri finding it ravaged (houses without doors and ceilings, ravaged farms, looted churches) and starts their life again. Men of Lithri as of other parts of Asia Minor joined and served until the collapse of the front in the Greek army. Between them two uncles. In 1922 after many errors in Greek strategy and because of the betrayal of our former allies the Anglo-Franks who abandoned us when Kemal gave them what they wanted (Petrols in Mosule etc.) , the front was collapsed .

Avoiding the persecutions greek populations run to the near islands in order to be saved and from there ware landed on the main Greece. With them my family passed first through the island of Chios and finally ended after many adventures in Crete in the province of Sitia. An adventure having as a background the flames of war, the tragedy of uprooting and a fiery fictional romance between the older sister of the family and a Cretan rank of Greek gendarmerie. Others were lost others scattered like birds and led elsewhere. A large number of Lithrians were landed in Attica and established with other refugees from the peninsula of Erythraea, in an area near Athens giving to the new settlement the name New Erythrea. There resently they built the church of St. Matrona.

In Lithri called Ildiri after 1922 were established Balkanians ancestors of Christians convertors to Islam. The churches were demolished under an organized plan by turkish government to destroy the Greek presence, and now are remaining only some ruins.

This blog is a tribute to my Ancestors who lived in Erythrai- Lithri whose bones are now scattered in this holy land, and in memory of those who suffered the tragedy of uprooting as my sweet mother.



Ερυθρές –Λυθρί
Μετάφραση από το άρθρο: In Search of Roots: The Lost Hellenic Communities of Tsesme Province, της Κατερίνας Τσούνη στην εφημερίδα της ομογένειας της Αμερικής Greek News 19 Ιανουαρίου 2009 :
Ήταν γνωστό σαν Λυθρί στους βυζαντινούς χρόνους και ήταν ένα μικρό χωριό. Έχει βυζαντινά και ελληνικά ερείπια. Η ελληνική ιστορία του χωριού φαίνεται να έχει τελειώσει τον 13ο αιώνα, όταν η επισκοπή των Ερυθρών μεταφέρθηκε στον Τσεσμέ. Από τον 17ο αιώνα, το χωριό επανιδρύθηκε. Στα 1900, υπήρχαν 1535 άτομα. Το 1921, ένα χρόνο πριν από τη μικρασιατική καταστροφή, οι κάτοικοι του χωριού αριθμούσαν 1800 άτομα. Η εθνοτική σύνθεση ήταν Έλληνας Ερυθραίοι μετανάστες από τη Χίο και την Κρήτη. Ο ναός τους του Αγίου Χαραλάμπου είναι υψηλά σε ένα λόφο δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο των Ερυθρών. Η εκκλησία της Αγίας Ματρώνας του 17ου αιώνα είναι σε μια κοντινή κορυφή. Κατά τον Στεφανίδη «Λειτουργούσαν στην πόλη ένα σχολείο αρρένων των 60 μαθητών και ένα σχολείο θηλέων σαράντα μαθητών ». Η κοινότητα των εμπόρων του Λυθριού έστειλε τους καλύτερους μαθητές τους στο εξωτερικό για τις προηγμένες σπουδές στη Μασσαλία και στην Πράγα . Οι χωρικοί ήταν πλούσιοι και είχαν τα μέσα για να στείλουν τη νεολαία τους στο εξωτερικό για σπουδές.
Είχαν πολλά ξωκλήσια στα χωράφια, όπου καλλιεργούνται βαμβάκι, το σιτάρι και καπνό, λουλούδια, αμυγδαλιές και ελιές, αμπέλια είχαν επίσης κεραμικά και αλιευτικές επιχειρήσεις . Οι απόγονοί τους είναι στη Χίο, τις Οινούσσες και τη Νέα Ερυθραία Αττικής. Το σημείο που πρέπει να τονιστεί είναι ότι οι νησιώτες του Αιγαίου είχαν μια συνεχή κίνηση κατοίκησης και εμπορίου με τη Μικρά Ασία. Έχτισαν εκεί παροικίες και έζησαν για λόγους εργασίας. Επέστρεψαν στα νησιά τους, όταν το έργο περατώνεται.
Οι θερινές εξοχικές κατοικίες των κατοίκων της Κάτω Παναγίας ήταν στις Ερυθρές, το σημερινό Ildir

Ένας σημαντικός χώρος στο αρχαιολογικό μουσείο της Σμύρνης είναι αφιερωμένος στην αρχαία πόλη Ερυθρές. Ευρήματα από πρόσφατες ανασκαφές περιλαμβάνουν κεραμική, μικρές προσφορές σε χαλκό και ελεφαντόδοντο από το 670 - 545 π.Χ. Τα αγάλματα από ελεφαντόδοντο είναι Κρητικού και Ροδιακού στυλ. Ένα γλυπτό κόρης βρέθηκε. Είναι ένα από τα πρώτα παραδείγματα ενός μεγάλου μαρμάρινου γλυπτού από τους αρχαίους χρόνους. Ο Παυσανίας είπε ότι οι Ερυθρές χτίστηκαν από Κρητικούς και κατοικήθηκαν από Λύκιους, Κάρες και Παμφύλιους. Η πόλη καταστράφηκε από τους Πέρσες, μετά τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. Διοικήθηκε από τον 9ο αιώνα π.Χ. από την Αθήνα. Γκράφιτι σε μια κούπα είναι από τον 6ο αιώνα π.Χ. και δείχνουν ότι οι προσφορές ανήκαν στο Ναό της Αθηνάς Πολιάδος . Οι μικρές μπρούντζινες φιγούρες λιονταριών είναι από το πρώτο μισό του 6ου αιώνα π.Χ.. Μοιάζουν με το μεγάλο άγαλμα του λιονταριού από το Bayindir που βρίσκεται στο Μουσείο της Σμύρνης. Τα μικρά ευρήματα είναι τα πρώτα Ιωνικά δείγματα τύπου λιονταριού, που χρησίμευσαν ως μοντέλα για τους Ετρούσκους καλλιτέχνες (πρώιμους Ιταλούς). Τα τεχνουργήματα είναι από μια τομή στην κορυφή της Ακρόπολης των Ερυθρών .

Ο Ηρόδοτος αναφέρει στην Ιστορία του, ότι "ο Ναός της Αθηνάς Πολιάδος στις Ερυθρές ήταν γνωστος στον αρχαίο κόσμο για τις περίφημες ιέρειες γνωστές σαν η Σίβυλλα." Σύμφωνα με την ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία, ήταν γυναίκες με την δωρεά των προφητικών δυνάμεων εκ μέρους του θεού Απόλλωνα. Η Ερυθραία Σίβυλλα ζωγραφίστηκε από τον Μιχαήλ Άγγελο από το 1508 - 12 σε μια τοιχογραφία από το παρεκκλήσι Καπέλα Σιξτίνα στο Βατικανό. Η πιο διάσημες Σίβυλλες ήταν αυτές των Ερυθρών και της Κύμης …….. κοντά στη Νάπολη της Ιταλίας. Η Ερυθραία Σίβυλλα πούλησε τα Σιβυλλικά βιβλία στον Ταρκίνιο τον τελευταίο βασιλιά της Ρώμης, τα οποία στεγάστηκαν στο ναό του Δία στο λόφο του Καπιτωλίου στην Ρώμη.

Erythrae –Lithri
From the article : “The lost Hellenic Communities of Tsesme province” by Catherine Tsounis in the Greek-American weekly newspaper Greek-News. January 19, 2009:

It was known as Lithri in Byzantine times and was a small village. It has Byzantine and Greek ruins. The Greek history of the village appeared finished in the 13th century, when the diocese of Erythrae was transferred to Tseme. From the 17th century, the village was reestablished. In the 1900ʼs, there were 1535 persons. In 1921, one year before the Asia Minor catastrophe, the villagers numbered 1800 persons. The ethnic composition was Greek Erythraean, immigrants from Chios and Crete. Their church of Saint Haralambos is high on a hill next to the archaeological site of Erythrae. The 17th century church of Agia Matrona is on a nearby peak. “A boyʼs school of 60 students and girlʼs school of forty students operated in the town,” said Stefanides. The merchant community of Lithri sent their best students overseas for advanced studies in Marseilles and Prague. The villagers were wealthy and had the means to send their youth overseas for study. They had many country chapels in the farm fields, where they cultivated cotton, wheat and tobacco, flowers, almond and olive trees, grape vineyards, ceramics and fishing industries. Their descendants are in Chios, Oinousses and Nea Erythrae in Attica. The point that must be stressed is that the Aegean islanders had a constant movement of habitation and trade with Asia Minor. They built colonies and lived there for work purposes. They returned to their islands when their work terminated.
In Erythrea were the summer home residences of people of the village Kato Panagia todays Tsiflik

A significant space is dedicated from the ancient city of Erythrae in the Izmir archaeological Museum. Findings from recent excavations include pottery, small offerings in bronze and ivory from 670-545 B.C. The ivory statues are of Cretan and Rhodian style. A Korean sculpture was found. It is one of the first examples of a large marble sculpture from Ancient times. Pausanias said Erythrae was built by Cretans and inhabited by Lycians, Carians and Pamphylians. The city was destroyed by the Persians after the mid 6th century B.C. It was ruled from 9th century B.C. by Athens. Graffiti on a bowl is from 6th century B.C. indicate the offerings belonged to the Temple of Athena Polis. The small lion figurines in bronze are from the first half of 6th century B.C. They resemble the large Lion statue from Bayindir that is in the Stoneworks Museum of Izmir. The small findings are the earliest Ionian examples of a lion type, that served as models for Etruscan artists (early Italians). The artifacts are from a trench on top of the Erythrae Acropolis.

Herodotus states in his History that “the Temple of Athena Polias at Erythrae was famous in the ancient world for their famous priestesses known as the Sibyl.” According to Greek and Roman mythology, they were women bestowed with prophetic powers by the God Apollo. The Erythaean Sibyl was painted by Michaelangelo from 1508-12 in a fresco from the Sistine chapel, Vatican. The famous Sibyls were the Erythraean and the Cumaean Sibyl who presided over the Apollonian oracle at Cumae, a Greek colony located near Naples, Italy. The Erythraean Sibyl sold the Sibylline books to Tarquin, the last King of Rome, that were housed in the Temple of Jupiter on Capitoline Hill in Rome.





Δευτέρα 15 Φεβρουαρίου 2021

Μελί και Λυθρί. Μελιώτες και Λυθριανοί. Meli and Lythri. Meliotes and Lythrians

Το Μελί ήταν ελληνική κωμόπολη στη χερσόνησο της Ερυθραίας, απέναντι από τη Χίο και τις Οινούσσες. Διοικητικά ανήκε στον καζά των Καραμπούρνων και το σαντζάκι της Σμύρνης και εκκλησιαστικά υπαγόταν στην Ιερά Μητρόπολη Κρήνης, με έδρα την Κρήνη.

Μελετητές θεωρούν πως αποτελούσε συνέχεια της βυζαντινής και μεσαιωνικής πόλης Στιλάριον (ή Στυλάριον), που και αυτή πρέπει να αποτελούσε τη συνέχεια δύο αρχαίων ιωνικών πόλεων, της "καστροφόρου" Κορύνης και της Σιδούσσας, τις οποίες αναφέρουν ο Ηρόδοτος και ο Στράβων. Υπάρχει, πάντως, και η παράδοση πως το χωριό ιδρύθηκε από εποίκους από τα Καρδάμυλα της Χίου στα μέσα του 19ου αιώνα.

Το Μελί ήταν χτισμένο στους πρόποδες του βουνού Μίμαντα (στα τουρκικά Μπόσνταγ), στο σημείο ένωσης τριών ωραίων λόφων και σε υψόμετρο 250-300 μέτρων. Οι τρεις αυτοί λόφοι ονομάζονταν: ο δυτικός Στένακας, ο ανατολικός Κουτρουλόμυλος και ο μεσαίος Τ' Αλέξη ο Τεπές ή Πλατύς Καγιάς, από μια πελώρια πλατιά πέτρα που υπήρχε εκεί.

Το 1888 κατοικούσαν στο χωριό 150 ελληνικές οικογένειες. Το 1904 ζούσαν 1500 Έλληνες, ενώ το 1914 αυτοί είχαν μειωθεί σε 1000. Αυτή η μείωση εξηγείται από τον εκτοπισμό των Ελλήνων από τα μικρασιατικά παράλια το 1914, αλλά και από έναν επιπλέον διωγμό το 1913-14 εξαιτίας της άρνησης (δες πιο κάτω) τριακοσίων Μελιωτών να καταταγούν στον τουρκικό στρατό και να πολεμήσουν στους Βαλκανικούς πολέμους κατά της Ελλάδας. Το 1921 αυτός ο αριθμός είχε ανέβει στους 1517. Το Μελί δεν είχε ποτέ Τούρκους κάτοικους και η μόνη γλώσσα που μιλιόταν ήταν η ελληνική. Η κωμόπολη διατηρήθηκε ακμαία μέχρι και τον ξεριζωμό των κατοίκων της το 1922.

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 19220 όλοι οι Μελιώτες κατέφυγαν στην Ελλάδα. Κάποιοι εγκαταστάθηκαν στις Οινούσσες, κάποιοι στη Θήβα και άλλοι στον Άγιο Κωνσταντίνο Φθιώτιδας, στο Χαλάνδρι και στο Ψυχικό. Το πιο μεγάλος μέρος τους εγκαταστάθηκε στα Μέγαρα, όπου και δημιούργησαν τον οικισμό Μελί Μεγάρων, δίνοντας το όνομα της παλιάς τους πατρίδας, διατηρώντας τα ήθη και τα έθιμά τους. Κάποιοι, λιγότεροι, εγκαταστάθηκαν στη  Νέα Ερυθραία. Σήμερα, το ερειπωμένο χωριό λέγεται Καράρεϊς (Βικιπαιδεία)


Όπως αναφέρει ο Γιάννης Ν. Ζήκας ή Τζήκας στο βιβλίο του “Αρχαία Ερυθραία:

Το Μελί (αρχαία Κορίνη) και το Λυθρί (αρχαίες Ερυθρές) είναι τα πιο κοντινά χωριά μεταξύ  τους. Έχουν τα ίδια ήθη και έθιμα, διάλεκτο και προφορά και κατά συνέπεια πρέπει να’χουν την ίδια καταγωγή. Σα γείτονες δε οι Μελιώτες και οι Λυθριανοί ήταν πάντα αγαπημένοι, ζούσαν αρμονικά και συναλλάσσονταν μεταξύ τους. Στα χρόνια της τούρκικης κατοχής πάντα βοηθούσε το ένα χωριό το άλλο  σε ώρα ανάγκης εναντίον των Τούρκων.

Το 1912 που οι Μελιώτες σκότωσαν ένα Τούρκο αξιωματικό και το Μελί αποφασίστηκε από τον πασά της Σμύρνης να καταστραφεί συθέμελα, οι Λυθριανοί ήρθαν με κίνδυνο της ζωής τους τη νύχτα με μια βάρκα και ειδοποίησαν τους δημογέροντες του Μελιού ότι ερχόταν τούρκικος στρατός με πυροβολικό να καταστρέψει το χωριό και να αδειάσει το γρηγορότερο. Τότε οι Μελιώτες έφυγαν από το χωριό 6-9 μήνες. 

Τα γεγονότα έχουν ως εξής:

Το 1908 ψηφίστηκε το σύνταγμα των Τούρκων που έδινε στην τουρκική κυβέρνηση το δικαίωμα να επιστρατεύει τους χριστιανούς και τους Έλληνες  της Μ. Ασίας. Κατά συνέπεια έπρεπε να επιστρατευτούν και οι Μελιώτες. Μόλις όμως το πληροφορήθηκαν δεν το δέχτηκαν. Γι’ αυτό όσοι μπόρεσαν πέρασαν στη Χίο κι από εκεί στην παλιά Ελλάδα, όπου κατατάχτηκαν σαν εθελοντές στον ελληνικό στρατό, οι υπόλοιποι έφυγαν για το βουνό. Εκεί τους φρόντιζαν και τους συντηρούσαν οι οικογένειές τους και όλο το  χωριό.

Όσοι πήγαν εθελοντές στον Ελληνικό στρατό, πολέμησαν στην Ήπειρο δηλ. Μπιζάνι, Μακεδονία, Σκρα ως τη Ρωσία. Στη συνέχεια υπηρέτησαν στη Μικρά Ασία από το  1919 έως και το 1922. Οι υπόλοιποι που βγήκαν στο βουνό, τους συντηρούσαν οι Μελιώτες μέχρι το 1912 που έγινε το εξής γεγονός:

Το βράδυ του 1912 παραμονή του νέου χρόνου όλοι οι Μελιώτες φυγάδες συγκεντρώθηκαν σε ένα καφενείο για να γιορτάσουν την καινούρια χρονιά. Τη μέρα αυτή όμως κάποιος Τούρκος που είχε έρθει από τα τριγύρω χωριά τους αντιλήφτηκε και τους μαρτύρησε σε ένα αστυνομικό του κοντινού χωριού Κουτσού-Μπαξέ.  Ο αξιωματικός ήρθε τους άνδρες του και πολλούς κατοίκους του χωριού Κουτσού-Μπαξέ έκανε απόσπασμα και βάδισε προς το χωριό. Ένας κάτοικος του διπλανού χωριού Γρι-λιμάνι του το αντιλήφτηκε πήγε στο Μελί και ειδοποίησε  τος δημογέροντες. Το χωριό όμως ήταν κοντά και οι φυγάδες δεν πρόλαβαν να ειδοποιηθούν ή δεν άκουσαν και συνέχισαν το γλέντι. Οι Τούρκοι έφτασαν στις 11 τη νύχτα κύκλωσαν το καφενείο και ο διοικητής τους ζήτησε να παραδοθούν. Όταν οι Μελιώτες  άκουσαν τη φωνή του διοικητή πυροβόλησαν και έσπασαν τη λάμπα του καφενείου. Μέσα στο σκοτάδι άρχισε η συμπλοκή. 

Ένας Μελιώτης σκότωσε το  διοικητή που λεγόταν Γκονιαλής. ΟΙ Τούρκοι έλυσαν την πολιορκία και έφυγαν παίρνοντας  τον νεκρό, οι δε Μελιώτες έφυγαν για τα βουνά. Το επεισόδιο αναφέρθηκε στον πασά της Σμύρνης που αποφάσισε να τρομοκρατήσει την περιοχή.  Γι’αυτό διέταξε το στρατιωτικό διοικητή της Σμύρνης να στείλει στα Καράμπουρνα ένα σύνταγμα τουρκικού στρατού ή σύμφωνα με άλλους  ένα τάγμα με πλήρη εφοδιασμό ιππικού, πυροβολικού να πάει στο Μελί και  να το ισοπεδώσει. Μετά από 4-5 μέρες ο στρατός αναχώρησε. 

Φτάνοντας στην περιοχή του Λυθριού κατασκήνωσαν για να ξεκουραστούν και για να μην περάσουν τη νύχτα ένα από τα επικίνδυνα σημεία που είχε η περιοχή. Ένα μονοπάτι με ένα κάθετο γκρεμό. Τους Τούρκους αντελήφτηκαν οι Λυθριανοί και επειδή είχαν ακούσει για το επεισόδιο που συνέβη στο Μελί κατάλαβαν πως ο στρατός πήγαινε εκεί και τότε δυο ψαράδες από το Λυθρί πήραν τη βάρκα τους και μέσα στη νύχτα έφτασαν στο χωριό ειδοποιώντας έτσι τους δημογέροντες. 

Αυτοί ειδοποίησαν τους χωριανούς όπου κατέφυγαν οι  περισσότεροι στο νησάκι Γούνι και από εκεί στα κοντινά Χίο, Οινούσσες και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Στον Τούρκο επικεφαλής αξιωματικό είπαν πως το φόνο έκαναν κατά λάθος μέσα στο σκοτάδι  τούρκοι χωροφύλακες και έτσι αποσοβήθηκε η καταστροφή του χωριού.  Όντας κάτω από άσχημες συνθήκες οι Μελιώτες αναγκάστηκαν ίσως για τιμωρία των Τούρκων να οργανώσουν ένοπλες ομάδες και αφού συνεννοήθηκαν με  καπετάνιους καϊκιών άρχισαν να κάνουν επιδρομές στο χωριό  και στα γύρω χωριά των Καράμπουρνων. Σε αυτές τις επιδρομές έπαιρνα από τους Τούρκους  ότι έβρισκαν τρόφιμα, καρπούς,  ζώα και ότι άλλο μπορούσαν να μεταφέρουν. Οι Τούρκοι πύκνωσαν τις περιπολίες και έστησαν σε διάφορα μέρη ενέδρες. Σε μιά επίθεση που έκαναν οι Μελιώτες στο τουρκοχώρι Γιαϊλά έγινε συμπλοκή με νεκρούς. Όταν οι Μελιώτες  έφυγαν και έφτασαν σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα, ένα απότομο μέρος που περνούσε ο δρόμος από το Μελί στο Λυθρί, συνάντησαν μιά ομάδα Τούρκους αγωγιάτες με τα ζώα τους φορτωμένα που πήγαιναν στο Λυθρί. Τους κύκλωσαν τους πυροβόλησαν  και αφού τους σκότωσαν φόρτωσαν στη συνέχεια το εμπόρευμα στο καΐκι  και αναχώρησαν για τη Χίο. Ο επικεφαλής ενός καϊκιού για να γίνει πιστευτός στη Χίο που θα πήγαιναν έκοψε από τους νεκρούς Τούρκους τις γλώσσες και τα αυτιά και τα πήρε μαζί του.

Σημ. Δεν μάθαμε αν όταν αυτοί οι φόνοι μαθεύτηκαν από τους τούρκους, το πλήρωσαν -ακριβά οι Λυθριανοί.  Οι Τούρκοι λοιπόν πήγαιναν εμπόρευμα στου Λυθριανούς

Περιοχή Πελεκανιά. Σύνορα ανάμεσα σε Μελί και Λυθρί. Στην περιοχή Γκέρετσε βόρεια του Λυθριού υπήρχε μιά ωραία βρύση η βρύση του Γκέρετσε. Εδώ οι Μελιώτες και οι Λυθριανοί μα και από τα άλλα χωριά που για διάφορους λόγους επισκέπτονταν τα Καράμπουρνα, κάθονταν να ξεκουραστούν και να φάνε.

Μελιώτες με καταγωγή από το Λυθρί

Βογοδούτσης / Μπουντούρης / Πέτικας Λυθρί ή ίσως από το Κιουτσούκ Μπαξέ/Γκαραμιχάλης καταγωγή από Κάρυστο

Meli was a Greek town on the Erythraean peninsula, opposite the islands of  Chios and Oinousses. Administratively it belonged to the kazas ( kaza ottoman administrative division) of Karabourna and the santjaki (Sanjak) of Smyrna and ecclesiastically it belonged to the Holy Diocese of Krini, based in Krini.

Scholars believe that it was a continuation of the Byzantine and medieval city of Stilarion (or Stylarion), which must also have been the continuation of two ancient Ionian cities, the "castle bearing" Koryni and of Sidoussa, mentioned by Herodotus and Strabo. There is, however, the tradition that the village was founded by settlers from Kardamyla of Chios in the middle of the 19th century.

Meli was built at the foot of Mount Mimas (in Turkish  Bozdağ), at the junction of three beautiful hills and at an altitude of 250-300 meters. These three hills were named: the western Stenakas(narrow), the eastern Koutroulomylos and the middle T 'Alexis Tepes or Platis Kagias, from a huge wide stone that existed there.

In 1888, 150 Greek families lived in the village. In 1904 there were 1500 Greeks living, while in 1914 they had decreased to 1000. This decrease is explained by the displacement of Greeks from the coasts of Asia Minor in 1914, but also by an additional persecution in 1913-14 due to the refusal (see below) of three hundred Meliotes to enlist in the Turkish army and fight in the Balkan wars against Greece. In 1921 this number had risen to 1517. Meli never had Turkish inhabitants and the only language spoken was Greek. The town remained prosperous until the uprooting of its inhabitants in 1922.

After the Asia Minor Catastrophe of 1922, all the Meliotes took refuge in Greece. Some settled in Oinousses, some in Thebes and others in Agios Konstantinos (Fthiotis), Chalandri and Psychiko. Most of them settled in Megara, where they created the settlement of Meli of Megara, giving the name of their old homeland, maintaining their customs and traditions. Some, fewer, settled in New Erythraia. Today, the ruined village is called Karareis (Wikipedia)

As J.Tzikas refers in his book"Ancient Erythraea: 

Meli (ancient Korini) and Lythri (ancient Erythrai) are the closest villages to each other. They have the same manners and customs, dialect and pronunciation and therefore must have the same origin. As neighbors, the Meliotes and the Lythrians were always loved, lived harmoniously and traded with each other. During the years of Turkish occupation, one village always helped the other in time of need, against the Turks.

In 1912, when the Meliotes killed a Turkish officer and was decided that Meli would be systematically destroyed by the Pasha of Smyrna, the Lytrians came at the risk of their lives at night in a boat and warned the elders of Meli that Turkish army with artillery was coming to destroy the  village so ought to evacuated it as soon as possible. Then the Meliotes left the village for 6-9 months. The facts are as follows:

In 1908, the Turkish constitution was voted, giving the Turkish government the right to mobilize the Christians and Greeks of Asia Minor. Consequently, the Meliotes had to be recruited. But as soon as they were informed, they did not accept it. That’s why those who could do, flee to Chios and from there to main Greece, where they enlisted as volunteers in the Greek army. The rest left for the mountain. There they were taken care of and maintained by their families and the whole village.

Those who went to Greek army as volunteers, fought in Epirus, ie Bizani, Macedonia, Skra and as far as Russia. Then they served in Asia Minor from 1919 to 1922 (joining the greek libaration army. The rest who flee to the mountains, were supported by the Meliotes until 1912 when the following event took place:

During  the night of 1912 New Year's Eve all the Meliotes fugitives gathered in a cafe to celebrate the new year. On that day, however, a Turk who had come from the surrounding villages noticed them and testified it to a police officer in the nearby village of Koutsou- Baxe (Küçük Bahçe). The officer with his men and a detachment made of many residents of the village Koutsou-Baxe, walked towards the village.

A resident of the neighboring village of Gri-limani who realized this, went to Meli and alerted the elders. However, the village was close and the fugitives did not have time to be notified or did not listen and continued the party. The Turks arrived at 11 at night, surrounded the cafe and the commander asked them to surrender. When the people of Meli heard the commander's voice, they shot and broke the lamp of the cafe. In the darkness the fight began. A man from Meliots killed the commander named Gonialis. The Turks left off the siege and left taking the dead, and the Meliotes left for the mountains.

The incident was referred to the pasha of Smyrna who decided to terrorize the area. That is why he ordered the military commander of Smyrna to send a Turkish army’s regiment to Karaburna or, according to others, a battalion with a full supply of cavalry and artillery to go to Meli and level it. After 4-5 days the army left. Arriving in the area of ​​Lythri, they camped to rest and not to spend the night in one of the dangerous places that the area had. A path with a vertical cliff. The Turks were perceived by the Lithrians and because they had heard about the incident that happened in Meli they understood that the army was going there and then two fishermen from Lithri took their boat and in the night they arrived in Meli thus notifying the elders. They alerted the villagers with the most of them to  took refuge on the island of Gouni and from there to nearby Chios, Oinousses and other parts of Greece. The Turkish chief officer was told that the murder was accidentally committed in the dark by Turkish gendarmes and thus the destruction of the village was averted.

Being under bad conditions, the Meliotes had been forced to organize armed groups to punish the Turks, and after consulting with boat captains, they began raiding the village and the surrounding villages of Karabourna. The Turks intensified their patrols and set ambushes in various places

Pelekania area. Border between Meli and Lythri. In the Gerece area north of Lythri there was a nice fountain the Gerece fountain. Here the Meliotes and the Lithrians, but also from the other villages that for various reasons visited Karabourna, used to sit down to rest and eat.

Meliotes originating from Vogodoutsis, Boudouris, Petikas (from Lythri or maybe from Kutsuk Baxtse),  Garamichalis origin from Karystos


Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)