Ερυθραί. Λυθρί. Erythrai. Lithri (today's Ildiri): Λυθρί ή Κάτω Χωριό. Αναφορές στο γνωστό τραγούδι Ρεϊσντεριανή.Lithri or Kato Horio as is referred in the famous song Reisderiani

Oι Ερυθρές ήταν πόλη των δυτικών παραλίων της Μικράς Ασίας στην χερσόνησο της Ερυθραίας. Σύμφωνα με τον Παυσανία χτίστηκε αρχικά από Κρήτες με αρχηγό τον Έρυθρο, γιο του Ραδάμανθυ ( που κατά την μυθολογία ήταν ήρωας της Κρήτης , ένας από τους γιούς του Δία και της Ευρώπης, αδελφός του Μίνωα και του Σαρπηδώνα ). Οι Κρήτες εκδιώχθηκαν στην συνέχεια από τους Ίωνες που μετανάστευσαν στην περιοχή τον 11ο αιώνα π.Χ. περίοδο του πρώτου Ελληνικού αποικισμού. Σύμφωνα με τον Στράβωνα αρχηγός των Ιώνων ήταν ο Κνώπος, νόθος γιος του μυθικού βασιλιά της Αθήνας Κόρδου. Ήταν μια από τις δώδεκα πόλεις της Ιωνίας που συμμετείχαν στο Κοινό των Ιώνων.
Πάνω στα ερείπια των Ερυθρών χτίστηκε το χωριό Λυθρί που το όνομά του είναι παραφθορά του αρχαίου. Ερυθραί Ερυθρί Ρυθρί Λυθρί. Οι τούρκοι σήμερα το αποκαλούν Ιλντιρί, παραφθορά του Λυθρί μιά και δεν υπάρχει στη γλώσσα τους το θ

Μετά τον 12ο αιώνα οι έλληνες της Μ. Ασίας άρχισαν να αραιώνουν λόγω των μαζικών εξισλαμισμών. Τον 18 ο – 19 ο αιώνα ενισχύθηκαν οι ελληνικοί πληθυσμοί με μεταναστεύσεις από τον ελλαδικό χώρο. Στην περιοχή του Λυθριού εγκαταστάθηκαν Κρητικοί, Χιώτες και άλλοι. Πολλά ονόματα Λυθριανών είναι Κρητικά και άλλα δείχνουν καταγωγή από την Εύβοια. Η προφορά τους θύμιζε τα Χιώτικα αλλά και ο μπάλος που ήταν ο κύριος χορός του χωριού δείχνει και νησιώτικες καταβολές .

Το 1914 έχουμε εγκατάσταση Μουσουλμάνων στα παράλια ανάμεσά τους και των Τουρκοκρητικών. Αυτοί οι πληθυσμοί υποκινούνταν από την Τουρκική κυβέρνηση κατά των ελλήνων. Η επικείμενη είσοδος της Τουρκίας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο ήταν πρόσχημα για να εκδιώξει τους Έλληνες τον Μάιο του 1914 με την καθοδήγηση των συμμάχων τους Γερμανών ώστε να εκκενωθεί η περιοχή απέναντι από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου για στρατιωτικούς λόγους. Άρχισε μια ανθελληνική εκστρατεία του τύπου, καταπίεση και εξαναγκασμός των Ελλήνων για δήθεν «εκούσια» μετανάστευση, λεηλασίες, δολοφονίες. Μετατοπίσεις πληθυσμών έγιναν και από τις ακτές στο εσωτερικό της Μ. Ασίας. Μια μορφή καταπίεσης ήταν τα Αμελέ ταμπουρού(τάγματα εργασίας) για άνδρες άνω των 45 ετών όπου πολλοί πέθαναν από πείνα, κακουχίες, αρρώστιες. Είχαμε κύμα φυγής προς την Ελλάδα(πρώτος διωγμός). Τότε ο παππούς Ιωάννης γιός του ιερέα του Λυθριού Κωσταντίνου Στριμπούλη εξαδέλφου του Ανδρέα Συγγρού και η γιαγιά Ουρανία με τα παιδιά τους κατέφυγαν στον Πειραιά στα Μανιάτικα. Στο διωγμό γεννήθηκε η μητέρα μου Αγγελική. Κάποιες αδελφές της γιαγιάς πήγαν τότε στην Κρήτη και αδέλφια του παππού στο Κιάτο Κορινθίας.

Τα 1919 γίνεται η απόβαση του Ελληνικού στρατού και επιστρέφουν οι εκτοπισμένοι. Η οικογένεια μας επιστρέφει στο Λυθρί που το βρίσκει ρημαγμένο(σπίτια χωρίς πόρτες και ταβάνια, κτήματα που είχαν ρημάξει) και ξεκινά τη ζωή από την αρχή. Οι Λυθριανοί στρατεύτηκαν και υπηρέτησαν μέχρι την κατάρρευση του μετώπου στον ελληνικό στρατό. Ανάμεσα τους και οι θείοι Αντώνης Στριμπούλης και Αντώνης Νικάκης. Το 1922 με την κατάρρευση του μετώπου η οικογένεια περνά απέναντι στην Χίο και μετά περιπέτειες καταλήγει στην επαρχία Σητείας. Φυγή με φόντο τις φλόγες του πολέμου την τραγωδία του ξεριζωμού και ένα μυθιστορηματικό φλογερό ειδύλλιο ανάμεσα στην μεγαλύτερη αδελφή της οικογένειας και ένα κρητικό βαθμοφόρο της ελληνικής χωροφυλακής. Άλλοι χάθηκαν άλλοι σκόρπισαν σαν τα πουλιά και κατέληξαν αλλού. Ένας μεγάλος αριθμός κατοίκων του Λυθριού ήρθαν στην Αττική και δημιούργησαν μαζί με άλλους πρόσφυγες από την χερσόνησο της Ερυθραίας την Νέα Ερυθραία. Εδώ τα τελευταία χρόνια ξαναέχτισαν τον ναό της Αγίας Ματρώνας.

Αυτό το μπλόγκ είναι ένας φόρος τιμής στους Προγόνους που έζησαν στις Ερυθρές στη συνέχεια Λυθρί και τα κόκαλά τους είναι σκορπισμένα σε αυτήν την ιερή γη και στη μνήμη αυτών που έζησαν την τραγωδία του ξεριζωμού όπως η γλυκεία μου μάνα

Erythrai was built on the west side of the peninsula of Erythraea near the westernmost point of Asia Minor. According to Pausanias, the city was originally built by Cretans, led by Erythros son of Radamanthys (who according to mythology, was a hero of Crete, one of the sons of Zeus and Europa, brother of Minos and Sarpidon). In the years ahead in the 11th century BC, during the period of the first Greek colonization immigrated Ionians established here . According to Strabo leader of the Ionians was Knopos, illegitimate son of the legendary king of Athens Kordos

The city was one of the twelve cities of Ionia, who participated in the Common of Ionians
Upon the ruins of Erythrai was built the village of Lithri whose name is a corruption of the ancient

After the 12th century, the Greeks of Asia Minor began to thin due to massive islamization. In 18th - 19th century the Greek populations were strengthened with migrations from other parts of Greek peninsula and islands.

In 1914 were installed in the shores of Asia Minor muslims from Balkans. These people were motivated by the Turkish government against the Greeks. The imminent entry of Turkey in the First World War was a pretext to expel the Greeks in May 1914 under the guidance of the allies of Turks the Germans in order to evacuate the area near the eastern Aegean islands for military purposes. An anti-Greek campaign started in the turkish press, they increased the oppression and they forced the Greeks supposedly “voluntary” to migrate in a orgy of looting and murders. Shifts in population were from the coast to the interior of Asia Minor. One form of oppression was Amele Taburu (work orders) for men over 45 years where many died of hunger, suffering, sickness. It was in those “work orders” where hundred of thousand Greeks and 1,5 million Armenians were lost. We hade a wave of flight to Greece (first persecution). Then my grandfather and grandmother with their children fled to Piraeus . During the persecution was born my mother. Some sisters of grandmother then went to Crete and brothers of grandfather to Kiato Corinth.

In 1919 we have the landing of the Greek army for the liberation of Asia Minor and with it returned the displaced. Our family came back in Lithri finding it ravaged (houses without doors and ceilings, ravaged farms, looted churches) and starts their life again. Men of Lithri as of other parts of Asia Minor joined and served until the collapse of the front in the Greek army. Between them two uncles. In 1922 after many errors in Greek strategy and because of the betrayal of our former allies the Anglo-Franks who abandoned us when Kemal gave them what they wanted (Petrols in Mosule etc.) , the front was collapsed .

Avoiding the persecutions greek populations run to the near islands in order to be saved and from there ware landed on the main Greece. With them my family passed first through the island of Chios and finally ended after many adventures in Crete in the province of Sitia. An adventure having as a background the flames of war, the tragedy of uprooting and a fiery fictional romance between the older sister of the family and a Cretan rank of Greek gendarmerie. Others were lost others scattered like birds and led elsewhere. A large number of Lithrians were landed in Attica and established with other refugees from the peninsula of Erythraea, in an area near Athens giving to the new settlement the name New Erythrea. There resently they built the church of St. Matrona.

In Lithri called Ildiri after 1922 were established Balkanians ancestors of Christians convertors to Islam. The churches were demolished under an organized plan by turkish government to destroy the Greek presence, and now are remaining only some ruins.

This blog is a tribute to my Ancestors who lived in Erythrai- Lithri whose bones are now scattered in this holy land, and in memory of those who suffered the tragedy of uprooting as my sweet mother.

Ερυθρές –Λυθρί
Μετάφραση από το άρθρο: In Search of Roots: The Lost Hellenic Communities of Tsesme Province, της Κατερίνας Τσούνη στην εφημερίδα της ομογένειας της Αμερικής Greek News 19 Ιανουαρίου 2009 :
Ήταν γνωστό σαν Λυθρί στους βυζαντινούς χρόνους και ήταν ένα μικρό χωριό. Έχει βυζαντινά και ελληνικά ερείπια. Η ελληνική ιστορία του χωριού φαίνεται να έχει τελειώσει τον 13ο αιώνα, όταν η επισκοπή των Ερυθρών μεταφέρθηκε στον Τσεσμέ. Από τον 17ο αιώνα, το χωριό επανιδρύθηκε. Στα 1900, υπήρχαν 1535 άτομα. Το 1921, ένα χρόνο πριν από τη μικρασιατική καταστροφή, οι κάτοικοι του χωριού αριθμούσαν 1800 άτομα. Η εθνοτική σύνθεση ήταν Έλληνας Ερυθραίοι μετανάστες από τη Χίο και την Κρήτη. Ο ναός τους του Αγίου Χαραλάμπου είναι υψηλά σε ένα λόφο δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο των Ερυθρών. Η εκκλησία της Αγίας Ματρώνας του 17ου αιώνα είναι σε μια κοντινή κορυφή. Κατά τον Στεφανίδη «Λειτουργούσαν στην πόλη ένα σχολείο αρρένων των 60 μαθητών και ένα σχολείο θηλέων σαράντα μαθητών ». Η κοινότητα των εμπόρων του Λυθριού έστειλε τους καλύτερους μαθητές τους στο εξωτερικό για τις προηγμένες σπουδές στη Μασσαλία και στην Πράγα . Οι χωρικοί ήταν πλούσιοι και είχαν τα μέσα για να στείλουν τη νεολαία τους στο εξωτερικό για σπουδές.
Είχαν πολλά ξωκλήσια στα χωράφια, όπου καλλιεργούνται βαμβάκι, το σιτάρι και καπνό, λουλούδια, αμυγδαλιές και ελιές, αμπέλια είχαν επίσης κεραμικά και αλιευτικές επιχειρήσεις . Οι απόγονοί τους είναι στη Χίο, τις Οινούσσες και τη Νέα Ερυθραία Αττικής. Το σημείο που πρέπει να τονιστεί είναι ότι οι νησιώτες του Αιγαίου είχαν μια συνεχή κίνηση κατοίκησης και εμπορίου με τη Μικρά Ασία. Έχτισαν εκεί παροικίες και έζησαν για λόγους εργασίας. Επέστρεψαν στα νησιά τους, όταν το έργο περατώνεται.
Οι θερινές εξοχικές κατοικίες των κατοίκων της Κάτω Παναγίας ήταν στις Ερυθρές, το σημερινό Ildir

Ένας σημαντικός χώρος στο αρχαιολογικό μουσείο της Σμύρνης είναι αφιερωμένος στην αρχαία πόλη Ερυθρές. Ευρήματα από πρόσφατες ανασκαφές περιλαμβάνουν κεραμική, μικρές προσφορές σε χαλκό και ελεφαντόδοντο από το 670 - 545 π.Χ. Τα αγάλματα από ελεφαντόδοντο είναι Κρητικού και Ροδιακού στυλ. Ένα γλυπτό κόρης βρέθηκε. Είναι ένα από τα πρώτα παραδείγματα ενός μεγάλου μαρμάρινου γλυπτού από τους αρχαίους χρόνους. Ο Παυσανίας είπε ότι οι Ερυθρές χτίστηκαν από Κρητικούς και κατοικήθηκαν από Λύκιους, Κάρες και Παμφύλιους. Η πόλη καταστράφηκε από τους Πέρσες, μετά τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. Διοικήθηκε από τον 9ο αιώνα π.Χ. από την Αθήνα. Γκράφιτι σε μια κούπα είναι από τον 6ο αιώνα π.Χ. και δείχνουν ότι οι προσφορές ανήκαν στο Ναό της Αθηνάς Πολιάδος . Οι μικρές μπρούντζινες φιγούρες λιονταριών είναι από το πρώτο μισό του 6ου αιώνα π.Χ.. Μοιάζουν με το μεγάλο άγαλμα του λιονταριού από το Bayindir που βρίσκεται στο Μουσείο της Σμύρνης. Τα μικρά ευρήματα είναι τα πρώτα Ιωνικά δείγματα τύπου λιονταριού, που χρησίμευσαν ως μοντέλα για τους Ετρούσκους καλλιτέχνες (πρώιμους Ιταλούς). Τα τεχνουργήματα είναι από μια τομή στην κορυφή της Ακρόπολης των Ερυθρών .

Ο Ηρόδοτος αναφέρει στην Ιστορία του, ότι "ο Ναός της Αθηνάς Πολιάδος στις Ερυθρές ήταν γνωστος στον αρχαίο κόσμο για τις περίφημες ιέρειες γνωστές σαν η Σίβυλλα." Σύμφωνα με την ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία, ήταν γυναίκες με την δωρεά των προφητικών δυνάμεων εκ μέρους του θεού Απόλλωνα. Η Ερυθραία Σίβυλλα ζωγραφίστηκε από τον Μιχαήλ Άγγελο από το 1508 - 12 σε μια τοιχογραφία από το παρεκκλήσι Καπέλα Σιξτίνα στο Βατικανό. Η πιο διάσημες Σίβυλλες ήταν αυτές των Ερυθρών και της Κύμης …….. κοντά στη Νάπολη της Ιταλίας. Η Ερυθραία Σίβυλλα πούλησε τα Σιβυλλικά βιβλία στον Ταρκίνιο τον τελευταίο βασιλιά της Ρώμης, τα οποία στεγάστηκαν στο ναό του Δία στο λόφο του Καπιτωλίου στην Ρώμη.

Erythrae –Lithri
From the article : “The lost Hellenic Communities of Tsesme province” by Catherine Tsounis in the Greek-American weekly newspaper Greek-News. January 19, 2009:

It was known as Lithri in Byzantine times and was a small village. It has Byzantine and Greek ruins. The Greek history of the village appeared finished in the 13th century, when the diocese of Erythrae was transferred to Tseme. From the 17th century, the village was reestablished. In the 1900ʼs, there were 1535 persons. In 1921, one year before the Asia Minor catastrophe, the villagers numbered 1800 persons. The ethnic composition was Greek Erythraean, immigrants from Chios and Crete. Their church of Saint Haralambos is high on a hill next to the archaeological site of Erythrae. The 17th century church of Agia Matrona is on a nearby peak. “A boyʼs school of 60 students and girlʼs school of forty students operated in the town,” said Stefanides. The merchant community of Lithri sent their best students overseas for advanced studies in Marseilles and Prague. The villagers were wealthy and had the means to send their youth overseas for study. They had many country chapels in the farm fields, where they cultivated cotton, wheat and tobacco, flowers, almond and olive trees, grape vineyards, ceramics and fishing industries. Their descendants are in Chios, Oinousses and Nea Erythrae in Attica. The point that must be stressed is that the Aegean islanders had a constant movement of habitation and trade with Asia Minor. They built colonies and lived there for work purposes. They returned to their islands when their work terminated.
In Erythrea were the summer home residences of people of the village Kato Panagia todays Tsiflik

A significant space is dedicated from the ancient city of Erythrae in the Izmir archaeological Museum. Findings from recent excavations include pottery, small offerings in bronze and ivory from 670-545 B.C. The ivory statues are of Cretan and Rhodian style. A Korean sculpture was found. It is one of the first examples of a large marble sculpture from Ancient times. Pausanias said Erythrae was built by Cretans and inhabited by Lycians, Carians and Pamphylians. The city was destroyed by the Persians after the mid 6th century B.C. It was ruled from 9th century B.C. by Athens. Graffiti on a bowl is from 6th century B.C. indicate the offerings belonged to the Temple of Athena Polis. The small lion figurines in bronze are from the first half of 6th century B.C. They resemble the large Lion statue from Bayindir that is in the Stoneworks Museum of Izmir. The small findings are the earliest Ionian examples of a lion type, that served as models for Etruscan artists (early Italians). The artifacts are from a trench on top of the Erythrae Acropolis.

Herodotus states in his History that “the Temple of Athena Polias at Erythrae was famous in the ancient world for their famous priestesses known as the Sibyl.” According to Greek and Roman mythology, they were women bestowed with prophetic powers by the God Apollo. The Erythaean Sibyl was painted by Michaelangelo from 1508-12 in a fresco from the Sistine chapel, Vatican. The famous Sibyls were the Erythraean and the Cumaean Sibyl who presided over the Apollonian oracle at Cumae, a Greek colony located near Naples, Italy. The Erythraean Sibyl sold the Sibylline books to Tarquin, the last King of Rome, that were housed in the Temple of Jupiter on Capitoline Hill in Rome.

Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου 2013

Λυθρί ή Κάτω Χωριό. Αναφορές στο γνωστό τραγούδι Ρεϊσντεριανή.
Lithri or Kato Horio as is referred in the famous song Reisderiani

Το «Ρεϊσντεριανή» είναι ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια της περιοχής της Ερυθραίας. Αναφέρεται όπως θα δούμε στη συνέχεια και σε μια Κατωχωριανή δηλαδή κοπέλα από το Κάτω Χωριό όπως ήταν γνωστό το Λυθρί στους κατοίκους του γειτονικού χωριού Ρεϊσντερέ και γενικά στη χερσόνησο της Ερυθραίας . Στη συνέχεια πάλι την αποκαλεί γαρύφαλλο απ’ το Λυθρί. Πρέπει να αγαπούσαν πολύ τα γαρύφαλλα στο Λυθρί όπως φαίνεται και από την τραγική ιστορία που έχω αναφέρει σε πιο παλιά ανάρτηση μου.

Το τραγούδι Ρεϊσντεριανή

Εμορφονιά της μάνας σου (δις)
γύρεψε να ’βρεις ταίρι, Ρεϊσντεριανή
γύρεψε να ’βρεις ταίρι, Κατωχωριανή
γιατί ο χειμώνας δε περνά (δις)
δίχως το καλοκαίρι, Ρεϊσντεριανή
δίχως το καλοκαίρι, Κατωχωριανή.
μηδ’ από το μαΐστρο, μηδ’ από το βοριά
μηδ’ από το χειλάκι σου καμιά παρηγοριά!

Άσπρη’σαι σαν τα μάρμαρα (δις)
πού ’ναι στο παραθύρι, Ρεϊσντεριανή
πού ’ναι στο παραθύρι, Κατωχωριανή
κι όμορφη σαν τη Παναγιά (δις)
πού ’ναι στο μοναστήρι, Ρεϊσντεριανή
πού ’ναι στο μοναστήρι, Κατωχωριανή.
μηδ’ από το μαΐστρο, μηδ’ από το βοριά
μηδ’ από το χειλάκι σου καμιά παρηγοριά!

Γαρύφαλλο μου απ το Λυθρί (δις)
και Τσεσμελιά μου βρύση, Ρεϊσντεριανή
και Τσεσμελιά μου βρύση, Κατωχωριανή
μια αγάπη μέσα απ’ το Μελί (δις)
θε’ να με κατελύσει, Ρεϊσντεριανή
θε’ να με κατελύσει, Κατωχωριανή.
μηδ’ από το μαΐστρο, μηδ’ από το βοριά
μηδ’ από το χειλάκι σου καμιά παρηγοριά!

Στα μάτια σου τα γαλανά (δις)
που μοιάζουν του λιμιώνα, Ρεϊσντεριανή
που μοιάζουν του λιμιώνα, Κατωχωριανή
καράβια πάνε κι ήρχονται (δις)
στην άψη του χειμώνα, Ρεϊσντεριανή
στην άψη του χειμώνα, Κατωχωριανή.
μηδ’ από το μαΐστρο, μηδ’ από το βοριά
μηδ’ από το χειλάκι σου καμιά παρηγοριά!

Όπως αναφέρει ο ερευνητής Δημήτρης Θωμαδάκης με καταγωγή από το Ρεΐσντερε :
Πάντοτε χρησιμοποιούσαν στην Ερυθραία τον όρο "Πανωχωριανός" και "Κατωχωριανός". Στ' Αλάτσατα, απ' όπου αρχικά υπήρξαν και οι όροι αυτοί, ήταν συνοικίες μέσα στην πόλη και όχι ξεχωριστά χωριά, όπως εδώ μεταξύ Ρεΐσδερε και Λυθριού. Κατ' αναλογία με τα ισχύοντα στους Αλατσατιανούς, αρκετοί Ρεϊσντεριανοί (όπως και οι δικοί μου), οι οποίοι είχαν τα χτήματά τους στους πρόποδες των βουνών των Καραμπούρνων, πάνω από το Λυθρί, είχαν σπίτι εκεί και έμεναν σ' αυτά τα καλοκαίρια! Έτσι και έκαναν μπάνιο και παράλληλα ανέβαιναν στα χτήματα για τις εργασίες προετοιμασίας για ωρίμανση της σταφίδας, όπου οι εργασίες μαζέματος άρχιζαν μετά τον 15αύγουστο. Έτσι, πάρα πολλές φορές και ο πατέρας μου ανέφερε "όταν είμασταν στο Κάτω Χωριό...", εννοώντας το Λυθρί.

Στο τραγούδι την κοπελιά ο ερωτευμένος την βλέπει : κι όμορφη σαν τη Παναγιά πού ’ναι στο μοναστήρι, Ρεϊσντεριανή πού ’ναι στο μοναστήρι, Κατωχωριανή.
Ασφαλώς θα αναφέρεται στο γυναικείο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου του Ρείς Ντερέ που ήταν κοντά στην ομώνυμη κωμόπολη και στην θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας που είχε διασωθεί από την καταστροφή της Χίου και ήταν τοποθετημένη στο μοναστήρι . Η εικόνα του 1815 ήταν πανομοιότυπη με το Άξιον Εστί που βρίσκεται στο Πρωτάτο στο Άγιον όρος. Είχε δοθεί από ένα Τούρκο σε δυο Ρεϊσντεριανούς –ο ένας λεγόταν Καζανάκης- κατά την διάρκεια της λεηλασίας της Χίου. Ο Τούρκος αφού προσπάθησε ανεπιτυχώς να καταστρέψει την εικόνα, την θεώρησε θαυματουργή-είναι γνωστή η λατρεία πολλών μουσουλμάνων στην Παναγία, τη Μεριέμ- και την έδωσε στους δυο βαστάζους, δυο από πολλούς Ερυθραιώτες που είχαν μεταφερθεί στη Χίο για να μεταφέρουν τα κλοπιμαία από λεηλασίες. Οι τελευταίοι έφυγαν αμέσως για τη γη τους, με κίνδυνο της ζωής τους και τοποθέτησαν την εικόνα στην εκκλησία του Αγ. Νικολάου, έξω από το Ρεϊς Ντερέ
(Μιχάλη Ιντζέ : Ανατολικά της Χίου δυτικά της Σμύρνης )

Τσεσμελιά βρύση αποκαλεί την ομορφονιά το τραγούδι .
Όταν οι Τουρκομάνοι κατέλαβαν την Ερυθραία και απέκτησαν στόλο τις πρώτες δεκαετίες του 14 ου αι. ονόμασαν τα βυζαντινογενοβέζικα Λινοπεράματα «Τσεσμέ», μετάφραση της κρήνης στα τούρκικα, γιατί από εδώ υδρεύονταν και τα δικά τους καράβια. Στην περιοχή υπάρχουν πολλές πηγές. Ο λαός χρησιμοποιούσε το όνομα «Τσεσμές», ενώ οι λόγιοι και οι ιερείς χρησιμοποιούσαν το όνομα Κρήνη που, συνηθέστερα, αναγραφόταν στα επίσημα έγγραφα, τα οποία συντάσσονταν από τη Μητρόπολη και την Κρηναία Σχολή.
Οι Τσεσμελήδες χρησιμοποιούσαν τις σαρκοφάγους από το Λυθρί για γούρνες σε όλες τις βρύσες του Τσεσμέ
( Στοιχεία από μελέτη του Χαροκόπειου Πανεπιστήμιου : Οικοσκεύη, οικοτεχνία και οικοβιώματα των προσφύγων από τον Τσεσμέ –Κρήνη- Μικράς Ασίας )

Reisderiani is one of the most famous songs of the region of Erythraea. Is referred as we shall see to a Katochoriani, a girl from the Lower village as it was known Lithri to the residents of Reisdere, the nearby village. Then again she is called carnation from Lithri. It seems that Lithrians were very fond of carnations as shown by the tragic story that I mentioned in a previous post

Reisderiani (Girl from Reis Dere)

Oh you pretty maid of your mother
search for finding a mate oh girl from Reisdere
search for finding a mate, oh girl from Kato Horio
because the winter don’t pass
without the summer oh girl from Reisdere
without the summer oh girl from Kato Horio .
no solace will be neither from the mainsail or from the north wind
nor from your small lips

You are as white as the marbles (twice)
that are in the window oh girl from Reisdere
that are in the window, oh girl from Kato Horio
and beautiful like The Holy Virgin (twice)
who is in the monastery, oh girl of Reisdere
who is the monastery, oh girl of Kato Horio.
no solace will be neither from the mainsail or from the north wind
nor from your small lips

Oh my carnation from Lithri (twice)
and my fountain from Cesme, oh girl from Reisdere
and my fountain from Cesme, oh girl from Kato Horio
a love from inside Meli (twice)
will deteriorate me, oh girl of Reisdere
will deteriorate me , oh girl of Kato Horio
no solace will be neither from the mainsail or from the north wind
nor from your small lips

In your blue eyes (twice)
which are looking like a shore, oh girl of Reisdere
which are looking like a shore, oh girl of Kato Horio
boats come and go (twice)
in the severity of the winter, oh girl of Reisdere
in the severity of the winter, oh girl of Kato Horio.
no solace will be neither from the mainsail or from the north wind
nor from your small lips

As the searcher Dimitris Thomadakis with roots from Reisdere , says :
In Erythraia always they used the term" Panohorianos " from Upper Village and" Katohorianos. "from Lower Village when they were referred to the villages of Reisdere and Lithri . In Alatsata where originally these terms come from, there were two neighbourhoods inside the city and not separate villages, as it was with Reisdere and Lithri. Several Reisterianoi had estates in the foothills of the mountains of Karabourna , over Lithri. My family who lived in Reisdere had a cottage at Lithri for summers! So they were enjoying sea-bathings and at the same time they were prepared for gathering of grapes an activity that used to start after August 15th. Consequently, too many times I heard my father saying for that period "when we were in Lower Village ...", meaning the village of Lithri.

In the song, the lover sees the girl : As beautiful as the holy Virgin (meaning her icon) who is in the monastery, Oh girl from Reisdere who is in the monastery, Oh girl from Kato Horio.

Surely is referred to the nunery of St. Nicholas of Reis Dere and its miraculous icon of Our Lady of Tenderness which had survived the destruction of the island of Chios in 1822 and thereafter was placed in this monastery.
The Icon of 1815 was identical with the famous icon of Axion Esti of Protaton located at Mount Athos. It was given by a Turk in two men of Reisdere during the looting of Chios. The Turk after trying unsuccessfully to destroy the icon, considered it miraculous-it is well known how much many Muslims respect Holy Virgin- so he gave it to the two porters, two of many Erythraiotes who were transferred to Chios to carry the loot from looting. Τhe latter immediately fled for their land, risking their lives and put the icon in the church of St. Nicholas, outside Reis Dere
( Data : Michael Intze: Eastwards of the island of Chios westwards of Smyrni)

In the song the pretty maid is called Fountain from Tsesme.
When the Turkomans occupied Erythraea and constructed their fleet during the first decades of the 14 th century, they called the town of Linoperamata, "Çeşme "(fountain in Turkish), because from this area which had many water sources, they supplied water for the needs of their own ships. People used the name "Tsesme" while scholars and priests used the Greek name Krini (fountain) which, typically, appeared in their official documents.
The people of Tsesme used sarcophagi from the village Lythri, which was built upon the ruins of the ancient Ionian city of Erythrai, as puddles on all the fountains of Tsesme.
H μετάφραση στην Αγγλική έγινε με τη βοήθεια της Γκέλης Σκουλούδη

Γαρύφαλλό μου απ΄το Λυθρί. Oh my carnation from Lithri

Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας, που είχε διασωθεί από την καταστροφή της Χίου και ήταν τοποθετημένη στο μοναστήρι του αγίου Νικολάου στο Ρεϊσντερέ . The miraculous icon of the Virgin of Tenderness, that had survived the destruction of the island of Chios, was placed in the monastery of St. Nicholas in Reisntere.

Οι Τσεσμελήδες χρησιμοποιούσαν τις σαρκοφάγους από το Λυθρί για γούρνες σε όλες τις βρύσες του Τσεσμέ.

The people of Tsesme used sarcophagi from the village Lythri which was built upon the ruins of the ancient Ionian city of Erythrai, as puddles for all the fountains of Tsesme