Ο Άγγλος γεωλόγος William John Hamilton, υπότροφος και αργότερα
πρόεδρος της Γεωλογικής Εταιρείας του Λονδίνου από το 1854 και 1866, έκανε το 1835 μια γεωλογική περιήγηση του Λεβάντε (Ανατολής) με τον Hugh Edwin Strickland,
συνεχίζοντας μόνος του στην Αρμενία και σε όλη τη Μικρά Ασία. Κατά τη διάρκεια
του ταξιδιού του, επισκέφθηκε το Λυθρί και τον αρχαιολογικό χώρο
των Ερυθρών από τις 6-13 Δεκεμβρίου του 1836 ( "Έρευνες στη
Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Αρμενία" τομ. 2)
Το ταξίδι έγινε λίγα χρόνια μετά τα τραγικά γεγονότα των
σφαγών του 1821.
Τι γεγονότα είχαν συμβεί εκείνη την περίοδο ;
Οι ειδήσεις για την επανάσταση του 1821 στην Ρούμελη και τον Μοριά τη Σάμο και της
προετοιμασίας της στη Χίο πέρασαν στην χερσόνησο της Ερυθραίας όπου άρχισε να διογκώνεται ο αναβρασμός. Οι
τούρκοι έντρομοι θα φέρουν 7.000 τακτικό στρατό και πολλούς άτακτους τα «ταγκαλάκια»( λέξη που ο λαός χρησιμοποιεί
για τα δαιμόνια). Τη μεγάλη εβδομάδα συλλαμβάνεται και φυλακίζεται ο Επίσκοπος
Κρήνης Ιγνάτιος που αργότερα πέθανε από τα βασανιστήρια, και μερικοί πρόκριτοι.
Ακολουθεί αναρχία. Οι χριστιανοί διώκονται, καθώς φόνοι, λεηλασίες, βιασμοί ήταν ο καθημερινός
απολογισμός. Το ίδιο κλίμα τρομοκρατίας ίσχυε και στις άλλες μεγάλες πόλεις της
Ερυθραίας. Η περίοδος αυτή έχει μείνει στην προφορική παράδοση με τις χαρακτηριστικές
εκφράσεις : Στα φοβιά, στα μπαργιάκια, και "τον καιρό που περνούσαν τα
"μπαργιάκια". Τον Απρίλη του 1822 η Χίος πέφτει στα χέρια των
Οθωμανών και σφάζονται 50.000 Χιώτες και 25.000 γυναικόπαιδα μεταφέρονται τον
Τσεσμέ για να πουληθούν αργότερα στα σκλαβοπάζαρα. Πολλοί από τους κατοίκους
των απέναντι χωριών αναγκάστηκαν να μεταφέρουν τα λάφυρα από την λεηλασία της
Χίου.
Όταν τη νύχτα της 6ης Ιουνίου ο Κανάρης θα ανατινάξει το
τούρκικο πλοίο ανοιχτά του Τσεσμέ οι κάτοικοι της Κρήνης πανικόβλητοι εγκαταλείπουν
την πόλη τους για να μεταφερθούν στις Κυκλάδες. Παρόμοια και οι κάτοικοι του
Καραμπουρνού. Όσοι απομείνουν θα υποστούν την εκδικητική μανία των τούρκων.
Τα πράγματα άρχισαν σταδιακά
να ηρεμούν μετά το 1828. Πολλοί χριστιανοί της χερσονήσου θα επαναπατρίζονται
ενισχύοντας τον πληθυσμό της. Στα Βουρλά για παράδειγμα θα επιστέψουν οι
κάτοικοι που είχαν διωχθεί με την χορήγηση γενικής αμνηστίας (Στοιχεία από Μ. Ιντζέ : Ανατολικά της Χίου δυτικά της Σμύρνης)
Όπως μας λέει ο Χάμιλτον
που δεν δείχνει και μεγάλη ευαισθησία για τις περιπέτειες των ελλήνων-το
κυνήγι των χοίρων είναι σημαντικότερο
γεγονός για αυτόν ώστε να το καταγράψει με λεπτομέρειες – :
«Λίγο μετά την επιστροφή μας, κάποιοι Έλληνες βγήκαν
σε κατάσταση μεγάλου συναγερμoύ για να δουν ποιοι και τι ήμασταν καθώς όταν μπήκαμε είχαμε παραλείψει να δείξουμε τα χρώματα (σημαία) μας
Πρόσφατα είχε έρθει ένα πλοίο,(και οι επιβαίνοντες)
λεηλάτησαν τα γειτονικά χωριά και άρπαξαν την περιουσία τους και τα ζώα τους και φαινόταν
ανήσυχοι για να μάθουν αν ήταν ενδεχόμενο να τους αντιμετωπίσουμε με τον ίδιο τρόπο»
Δηλαδή λίγα χρόνια μετά το 28 και ακόμη οι έλληνες ζούσαν με
το φόβο και ήταν έρμαια των λεηλασιών των τούρκων και όταν ήρθε το εγγλέζικο
καράβι ήταν τρομοκρατημένοι μη γνωρίζοντας αν ήταν τουρκικό . Φαντάζεται κανείς
τι έζησαν από τα τούρκικα καράβια και τι τρόμο τους προκαλούσε η θέα τους και
μόνο.
Το χωριό ονομαζόταν Λυθρί και από τους Έλληνες και από τους
Τούρκους
«το σύγχρονο χωριό ή Ritri (;) βρίσκεται
στους ΒΔ πρόποδες της Ακρόπολης.
«Οι
κάτοικοι ήταν όλοι οι Έλληνες». Δηλαδή πάντα το Λυθρί
κατοικούνταν από Έλληνες.
«Ήταν ένα ήσυχο και
απομονωμένο σημείο και το απαλό αεράκι, το
άγριο ορεινό τοπίο γύρω μας,
η πλούσια βλάστηση χωρίς ίχνος καλλιέργειας και τα λίγα βοοειδή που έβοσκαν στους λόφους για να σηματοδοτήσουν την
ύπαρξη του ανθρώπου, ενέπνευσαν αισθήματα όχι ασύμβατα με τον τόπο»
Ούτε ίχνος καλλιέργειας λοιπόν,
ούτε αμπέλια, ελιές, κήποι, αιγοπρόβατα, όνοι, ημίονοι για όργωμα.
‘Ένδειξη ότι και οι Λυθριανοί είχαν μετά το 1821 εγκαταλείψει τον τόπο που είχε
αγριέψει όπως ξαναέγινε περίπου 100
χρόνια μετά, που όταν γύρισαν από τον
πρώτο διωγμό του 14 ξαναβρήκαν τις
περιουσίες τους ρημαγμένες και αγριεμένο τον τόπο. Μόλις είχαν αρχίσει να
ξαναφτιάχνουν τη ζωή τους από την αρχή.
Πράγματι
είχαν εγκαταλείψει το Λυθρί μετά την επανάσταση τυ 1821 : «Το γεγονός
ήταν ότι είχαν αναγκαστεί
να φύγουν πριν μερικά χρόνια και τα ζώα εκτρέφονταν ανενόχλητα στο νησί».
Η αναφορά που κάνει
σε βυζαντινό κάστρο «ενώ η κορυφή στέφεται με τα ερείπια ενός κάστρου,
προφανώς βυζαντινού, τα κύρια υλικά του οποίου
έχουν προέλθει από το παρακείμενο θέατρο», ίσως αφορά πράγματι κάστρο πάνω από το θέατρο.
Μπορεί όμως να αναφέρεται στα ερείπια του παλιού ναού της Αγίας Ματρώνας πιο πέρα αν και οι πηγές αναφέρουν ότι καταστράφηκε αργότερα στους σεισμούς
του 1881-3.
Περιγραφή του Χάμιλτον *
*Μετάφραση μου από το αγγλικό κείμενο :
Τελικά αγκυροβολήσαμε στο ευρύχωρο
λιμάνι των Ερυθρών περιβαλλόμενο από ακρωτήρια και νησιά, ανάμεσα στα
οποία είχαμε τη δυνατότητα να βρούμε το
δρόμο μας με τη βοήθεια ενός εξαιρετικού γραφήματος για το οποίο ήμασταν υπόχρεοι στον Πλοίαρχο Graves, που διοικούσε το «Beacon», που τότε
τοπογραφούσε την ακτή της
Ιωνίας και της Καρίας. Ήταν ένα
ήσυχο και απομονωμένο σημείο και το απαλό αεράκι,
το άγριο ορεινό τοπίο γύρω μας, η πλούσια βλάστηση
χωρίς ίχνος καλλιέργειας, και τα λίγα βοοειδή που έβοσκαν στους λόφους για να σηματοδοτήσουν την
ύπαρξη του ανθρώπου, ενέπνευσαν αισθήματα όχι ασύμβατα με τον τόπο. Μετά την αγκυροβόληση στο στενό κανάλι αποβιβαστήκαμε σε μερικά από τα νησιά, και βρήκαμε ποικιλία
από βολβώδη φυτά που αναπτύσσονται
μέσα από τις ρωγμές και τα διάκενα
των βράχων.
Λίγο μετά την επιστροφή μας, κάποιοι Έλληνες βγήκαν
με
μεγάλο συναγερμό για να δουν ποιοι και τι ήμασταν καθώς
όταν μπήκαμε είχαμε παραλείψει να δείξουμε τα λάβαρα μας .
Ανέφεραν
ότι
πρόσφατα
είχε έρθει ένα πλοίο,
λεηλάτησαν τα γειτονικά
χωριά,
και
άρπαξαν
την περιουσία τους και τα
ζώα τους,
και φαινόταν ανήσυχοι για να μάθουν αν ήταν ενδεχόμενο να τους αντιμετωπίσουμε
με τον ίδιο τρόπο.
Παραμείναμε
εδώ για
μια ολόκληρη εβδομάδα,
που την περάσαμε πιο ευχάριστα εξερευνώντας
την περιοχή και
τα ερείπια
των αρχαίων Ερυθρών που ακόμη
ονομάζονται Ritri (εννοεί
Λυθρί)
από τους Έλληνες και τους Τούρκους.
Βρίσκεται σε μια μικρή προσχωσιγενή
πεδιάδα στις εκβολές του ποταμού
Aλέοντα,
μερικές από τις πηγές του
οποίου βρίσκονται
στην ίδια την πόλη.
Η πόλη κοιτάζει προς τη Δύση, και μπορεί να επισημανθεί ολόκληρη η έκταση των Ελληνιστικών τειχών, από την αρχή τους κοντά στο
λιμάνι στο νότιο άκρο της πόλης,
μέχρι το βόρειο σημείο, όπου και τερματίζουν σε ένα ψηλό βράχο από τραχείτη. Η πεδιάδα στην οποία στάθηκε η πόλη, περιζώνεται από δυο δευτερεύουσες κορυφογραμμές των ασβεστολιθικών βουνών που βρίσκονται στα ανατολικά.
Το τείχος, που ακολουθεί ακανόνιστα κατά μήκος αυτών των λόφων, συνδέεται με ένα ισχυρότερο τμήμα, το οποίο εκτείνεται σε όλη την πεδιάδα περίπου ένα μίλι από την ακτή, και προστατεύεται από ένα μεγαλύτερο αριθμό πύργων από ότι το υπόλοιπο. Παντού, όμως τα τείχη είναι καλά ενσωματωμένα
στο ισόδομο σύστημα (σύστημα δόμησης
τοίχων και τειχών σε συνεχείς ισοϋψείς στρώσεις ισομεγεθών ορθογώνιων πλίνθων ή
λίθων), εκτός από ένα μικρό
μέρος τους τα οποία διαπερνούν την πεδιάδα, και αποτελούνται είτε από μπλε μάρμαρο ή κόκκινο
τραχείτη, με το πρώτο να διαφοροποιείται σε ένα μέρος, όπου είναι
πάνω από είκοσι μέτρα
ύψος, από δύο σειρές από τραχείτη,
που παρουσιάζουν ένα μοναδικό αποτέλεσμα.
Τα ερείπια αρκετών πυλώνων μερικοί από τους οποίους
είναι ασυνήθιστης κατασκευής, είναι ακόμα ορατά, και έξω από αυτά προς τα
βόρεια και τα ανατολικά ανακαλύψαμε
πολλά ερείπια αρχαίων τάφων διαφόρων τύπων και σχημάτων. Οι πηγές,
που κυρίως και σε περίοδο ξηρασίας μόνο
αυτές, τροφοδοτούν αποκλειστικά,
τον Αλέοντα, αναβλύζουν κοντά στην ανατολική πύλη εντός των τειχών. Φαίνεται να είχαν αντιμετωπιστεί με ιδιαίτερο
ευλάβεια, γιατί κοντά τους ήταν πολλά ερείπια τοίχων υδραγωγείων, επιπέδων και
θεμελίων κτιρίων με ναούς.
Μεταξύ αυτών βρήκαμε να κείτονται στην κοίτη, τα θραύσματα μιας επιγραφής, σπασμένοι
μαρμάρινοι κίονες και επιστύλια, και τρία μεγάλα ιωνικά κιονόκρανα από ερυθρό
τραχείτη και τα οποία προφανώς ανήκαν σε
κάποιο αρχαίο κτίριο. Αλλά ένα από τα πιο αξιόλογα από αυτά τα λείψανα ήταν ένας
τοίχος που υποστήριζε μια πλατφόρμα,
τριάντα οκτώ μέτρων μήκους το χαμηλότερο
μέρος της οποίας αποτελείται από ένα
όμορφο δείγμα της κυκλώπειας
αρχιτεκτονικής, με τις γωνίες των
διαφόρων κυβόλιθων να είναι κομμένες πολύ αιχμηρές , ενώ πάνω ήταν υψωμένη μια υπερκατασκευή σε
ισόδομο σύστημα, χτισμένη με μεγάλη συμμετρικότητα . Το σημείο μπορεί να ήταν αυτό του ναού του
Ηρακλή που αναφέρεται από τον Παυσανία, και τα ιωνικά κιονόκρανα στην κοίτη του
ρέματος μπορεί να ανήκαν σε αυτό. Το τείχος της πόλης αφού διαπεράσει την πεδιάδα
μια άλλη σειρά λόφων, και μια δεύτερη κοιλάδα, ανεβαίνει στην
κορυφογραμμή που αποτελεί το βόρειο όριο της πόλης. Εδώ είναι χτισμένο πάνω στο
συμπαγή βράχο, με γιγαντιαίες βαθμίδες
που είναι κομμένες για να δεχτούν με ασφάλεια το βάρος της κάτω σειράς των θεμελίων.
Μια άλλη πύλη, κοντά στην κορυφή του λόφου οδηγούσε στην βαθιά κοιλάδα πέρα. Πολλοί τάφοι και
σαρκοφάγοι, που είχαν προ πολλού ανοιχθεί και λεηλατηθεί στέκονται
εκτός της βόρειας πύλης, πάνω σε πεζούλες και πλατφόρμες, δεσπόζοντας σε
σημείο με υπέροχη θέα της γύρω περιοχής.
Ένα αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό σε αυτά τα ερείπια είναι η Ακρόπολη, μια
μάζα ερυθρού τραχείτη, που έχει βγει
στο κέντρο της πεδιάδας, και απέχει διακόσιες υάρδες (γύρω στα 180
μέτρα) από τη θάλασσα. Παρά το γεγονός
ότι είναι τέλεια ξεκομμένη , είναι ένα τμήμα του ίδιου σχηματισμού στον οποίο
απολήγει το βόρειο άκρο του τείχους . Τα ερείπια ενός ευρύχωρου θεάτρου,
που έχουν εκσκαφεί στο στερεό βράχο, είναι ακόμα ορατά στη βόρεια πλευρά
της, ενώ η κορυφή στέφεται με τα ερείπια
ενός κάστρου, προφανώς βυζαντινού, τα κύρια υλικά του οποίου έχουν προέλθει από το παρακείμενο θέατρο. Τα
περισσότερα από τα καθίσματα του κοίλου έχουν φύγει, εκτός από τις γραμμές των
ακτινών, επτά τον αριθμό, όπου είναι σχεδόν τέλειες, και δείχνουν
τις βαθιά κομμένες κλίμακες μεταξύ των κερκίδων, που οδηγούσαν στις σειρές που έχουν ανατραπεί. Ο εξωτερικός
τοίχος της σκηνής στέκεται ακόμα, σχηματίζοντας μέρος ή συνδεόταν με αυτό που χρησιμοποιήθηκε σαν
εσωτερική οχύρωση γύρω από την Ακρόπολη, και μπορεί να εντοπιστεί τόσο προς τα
ανατολικά όσο και τα δυτικά. Στην κορυφή του λόφου, και στον τοίχο του κάστρου,
ήταν πολλά θραύσματα επιγραφών, μερικά από τα οποία φαινόταν ότι είχαν συγκροτήσει τμήματα των δημοσίων εγγράφων,
επιπόλαια καταστραμμένων και
ιδιοποιημένων από τους βαρβάρους που
είχαν ανεγείρει το κάστρο. Τα στοιχεία με τα οποία οι περισσότερες από αυτές
τις επιγραφές γράφτηκαν ήταν εξαιρετικά μικρά. Μια ήταν αξιοσημείωτη λόγω του ότι είχε κρίνα σχεδιασμένα
πιο πλατιά από κάθε σειρά των
γραμμάτων. Αυτό είναι ένα διάταγμα, που
καταγράφει τις ανταμοιβές και τις τιμητικές διακρίσεις που απονεμήθηκαν σε ορισμένους πολίτες που είχαν
διεξάγει με επιτυχία έναν πόλεμο, και οι
οποίοι θα έπρεπε να στεφθούν δημοσίως με
ένα χρυσό στέμμα. Μια άλλη που
ανασκάψαμε έξω από το τείχος ευκαιριακά, κρίνοντας από την εμφάνιση και το
χαρακτήρα της πέτρας ότι θα μπορούσε να
περιέχει μια επιγραφή, αποδείχθηκε ότι είναι το επιστύλιο μιας πόρτας, στην οποία ήταν μια αφιέρωση στην
Αθηνά ή τη Σίβυλλα Αθηναΐδα από ένα πρόσωπο του οποίου το όνομα μοιάζει
να είναι Αρταξέρξης :
Μια μέρα, ενώ ήμασταν
απασχολημένοι με άλλα θέματα, μερικοί
από τα ναύτες επισκέφθηκαν τα ερείπια του θεάτρου και ανατρέποντας διάφορους ογκόλιθους μαρμάρου,
ανακάλυψαν μια επιγραφή την οποία, αν και
είχαν άγνοια των ελληνικών γραμμάτων,
αντέγραψαν τόσο καλά, ώστε όταν την έφεραν ένα
βράδυ για την επιθεώρηση μου,
ήμουν σε θέση να ξεχωρίσω κάθε λέξη
σωστά, όπως αποδείχθηκε από μια επόμενη εξέταση. Άλλες αναθηματικές
επιγραφές βρέθηκαν
επίσης κοντά στην ακτή, όπου το σύγχρονο χωριό ή Ritri
βρίσκεται στους ΒΔ πρόποδες της Ακρόπολης.
Ο παρεμβαλλόμενος χώρος καλύφθηκε
με θραύσματα πλακιδίων και κεραμικών, καθώς και μεγάλα τμήματα
ακατέργαστης κόκκινης πέτρας. Στο χωριό
απέκτησα μερικά κέρματα, κυρίως των
Ερυθρών με μερικά από τις Κλαζομενές, και ένα από την Μιλητόπολη της Ιωνίας, και μερικές κεραμικές λυχνίες. Ένας από τους συντρόφους μου αγόρασε μια κεραμική πινακίδα με μια ελληνική επιγραφή. Οι κάτοικοι ήταν όλοι οι Έλληνες. Και σε μία από τις φάρμες τους κοντά στα ερείπια
βρήκαμε κάμποσο εξαιρετικό κρασί. Ένα
άλλο μικρό ρυάκι πέφτει στη
θάλασσα στα βόρεια της πόλης,
κάτω από τις πεζούλες. Στις όχθες αυτού
του ρυακιού βρήκαμε
ένα όμορφο μαρμάρινο βάθρο, με την επιγραφή αρ. 233,
αφιερωμένη από το
σύνολο της κοινότητας των Ιώνων
προς τιμήν ενός ατόμου
που είχε κερδίσει μια νίκη
στους αγώνες ή των Ισθμίων ή των Ακτίων. Κοντά στις εκβολές του Αλέοντα, όπου είναι ακόμα κάποια ερείπια του αρχαίου λιμανιού,
βρίσκονται τα ίχνη
ενός υδραγωγείου που έρχεται από τα ΝΑ
και επικαλύπτεται σε διάφορες περιοχές από ασβεστολιθικά
ιζήματα. Είναι χτισμένο από χαλαρά μπάζα, και φαίνεται να «έχει περιβληθεί με ογκόλιθους μαρμάρου.
Περίπου μισό μίλι
δυτικά του αγκυροβολίου μας ήταν ένα
μικρό κατάφυτο νησί, αποτελούμενο από ασβεστολιθικά πετρώματα, πάνω στο οποίο ήταν πολλές πέρδικες : Μας είπαν ότι στο διπλανό νησί,
συνέχεια προς τα δυτικά, θα πρέπει να βρούμε ακόμη περισσότερες,
επί πλέον από αγριογούρουνα. Αυτό το νησί ήταν περίπου τρία μίλια στο μήκος, και από ένα έως ενάμισι μίλι σε πλάτος, και αποφασίσαμε πριν αφήσουμε τον κόλπο
να πάμε εκεί για κυνήγι
. Αποβιβαζόμενοι με το μεγαλύτερο
μέρος του πληρώματος, να είναι οπλισμένο
με μουσκέτα, πιστόλια, και πολεμικούς
πέλεκες σχηματίσαμε μια γραμμή κατά μήκος του νησιού, όσο η βραχώδης φύση του θα επέτρεπε και προχωρήσαμε ρίχνοντας βολές από το ένα άκρο στο άλλο.
Είχαμε σχεδόν φτάσει
στο απώτερο άκρο και δεν είχαμε δει
τίποτα άλλο από μερικές πέρδικες, όταν
εφορμήσαμε σε κάποιο βραχώδες βάθρο που
το διέσχιζαν βαθιές χαράδρες, όπου δυο βολές από
μουσκέτο συνοδευόμενες από αρκετές δυνατές κραυγές, ανακοίνωσαν ότι το παιχνίδι ήταν σε κίνηση. Το σύνολο της συντροφιάς έσπευσε προς μια βαθιά ρεματιά,
η οποία σύντομα περικυκλώθηκε. Και ενώ μερικοί στάθμευσαν επάνω
στο χείλος του γκρεμού ή στον απότομο
γκρεμό, και έπεφταν ομοβροντίες πάνω
στον εχθρό που γρύλιζε, ένα άλλο τμήμα κατέλαβε την είσοδο της ρεματιάς έτσι ώστε
να ανακόψει την οπισθοχώρηση του. Σε
λίγα λεπτά σταμάτησε το πυρ και ο ένας μετά τον άλλο οι χοίροι στην
προσπάθεια τους να ξεφύγουν είχαν κατρακυλήσει στις όχθες διάτρητοι από
τους πυροβολισμούς
μας. Εμείς σπεύσαμε να συλλέξουμε τα έπαθλα μας που αποτελούνταν από δύο μεγάλους χοίρους, μία γουρούνα και τέσσερα
γουρουνάκια, με τον θρίαμβο μας να έχει περιοριστεί σημαντικά από τις ύποπτες λευκές και κίτρινες τρίχες των θυμάτων μας.
Ωστόσο, τα μεταφέραμε
μακριά στο πλοίο,
αλλά δεχτήκαμε το
βράδυ επίσκεψη από τους ιδιοκτήτες τους, που είχαν δει
τη διαδικασία μας από την απέναντι ακτή, και
τώρα ήρθαν να απαιτήσουν αποζημίωση για
την απώλεια τους, την
οποία στην διευκρίνηση τους ότι αν και επρόκειτο για ελεύθερα γουρούνια δεν ήταν
αγριογούρουνα, ήμασταν έτοιμοι
αρκετά για να τους την καταβάλουμε. Το
γεγονός ήταν ότι είχαν αναγκαστεί
να φύγουν πριν μερικά χρόνια και τα είχαν εκθρέψει ανενόχλητα στο νησί.
1
3 Δεκεμβρίου - Στη συνέχεια
είπαμε αντίο στο Ερυθρές,
και συνεχίσαμε
τον περίπλου μας στην
ακτή της Ιωνίας
English geologist William
John Hamilton, fellow and later president (1854-1866) of the
Geological Society of London, made a
geological tour of the Levant with Hugh
Edwin Strickland, continuing on his own through Armenia and across Asia Minor.
During his travel in 1836 (from
6th -13 of
December) he visited
ancient Erythrai and the village
Lithri (description in vol. 2)
Τhis journey took place a few years after the tragic events of the massacres of 1821. What events happened
during these years ?
The news about the Greek revolution
of 1821 in mainland Greece and in the island of Samos and its
preparations in Chios were spread in the peninsula of
Erythrai and people heard it with enthusiasm. The terrified Turks led 7.000
regular troops and rebels called "Tagalakia (a word people uses for
demons).
During Holy Week the Bishop of Krini (Tsesme) Ignatius who later died
from the tortures was arrested and
imprisoned as well as, some representatives of Christians. What followed was
anarchy. Christians were persecuted, and murders, lootings and rapes were happening
daily .The same happened in other major cities of Erythrai. This period is remembered
in oral tradition with characteristic expressions such as : “the fear” and “the time when flags were passing”. In
April 1822, Chios fell to the Ottomans who slaughtered 50.000 people and 25.000 Chian women were carried to
Cesme for slavery bazaars. When at night
of June 6 Kanaris blew up the Turkish
ship near Tsesme its residents leaved in panic to the Cyclades islands. The same happened with the
residents of the town Karaburnu. Those remaining would suffer the vengeful fury
of the Turks
After 1828, things gradually began to settle down. Many Christians of the
peninsula would be repatriated boosting its population. For example the expelled residents of Vurla after the general amnesty would return
back (M. Intzes : Eastwards of Chios westwards of Smyrna)
Soon after
the return of Hamilton and his company ,
some Greeks came off in great alarm to see who and what they were. They stated
that a short time before, a vessel came
in, its pirates plundered the
neighbouring villages, carrying off their
property and cattle, and seaming anxious to find out whether the English were likely to treat them in the
same way.
It means that some years after 1828 , the Greeks still were
living in fear of
looting by Turks and when they show
the English ship they were terrified thinking
that it was Turkish. So one can imagine
what they suffered from the turkish
pirates
Then he says :
Erythrae still
called Ritri by the Greeks and Turks " and “The modern village or Ritri (;) is located
at NW foot of the Acropolis. "The residents were
all Greeks."
These confirm
that Lithri was always inhabited by Greeks.
“It was a quiet and sequestered spots and the gentle breeze, the wild mountain
scenery around us, the rich verdure without a trace of cultivation, and the few
cattle grazing on the hills to mark the existence of man, inspired feelings not
uncongenial to the place"
"Without
a trace of cultivation, and the few cattle grazing on the hills” means, no vineyards, olive plantations, gardens, goats, donkeys, mules for plowing. His report states that Lithrians had left (after 1821) their village and their
properties were devastated as happened again 100 years later, when they returned from the first persecution in 1914. They had just begun to start their lives from scratch.
Indeed
they had left Lithri after the revolution of 1821: " The fact was they had been turned out some years before”
The report says about a Byzantine castle:
“while the
summit is crowned with the remains of a castle, apparently Byzantine, the
principal materials which have been derived from the adjacent theatre”
Maybe he refers to a castle above the theater or to
the ruins of
the old church
of St. Matrona that was rebuilt a few decades later, although sources say that it was destroyed by earthquakes of 1881-3.
Translated by Angeliki Skouloudis
Hamilton's description
At length
we anchored in the capacious harbour of Erythrai landlocked by promontories and islands, amidst which we
were enabled to find our way by the help of an excellent chart for which we were indebted to Captain
Graves, commanding the " Beacon," then surveying the coast of Ionia
and Caria. It was a quiet and sequestered spots and the gentle breeze, the wild mountain scenery around us, the rich
verdure without a trace of cultivation, and the few cattle grazing on the hills
to mark the existence of man, inspired feelings not uncongenial to the place. After casting anchor in the
narrow channel we landed on some of the islands, and found variety of bulbous plants growing amidst the
crevices and interstices of the rocks.
Soon after
our return some Greeks came off in great alarm to see who and what we were, as we
had omitted to show our colours as we entered. They stated that a short time
before a vessel had come in, plundered the neighbouring villages, and carried off their property and cattle, and
seemed anxious to find out whether we
were likely to treat them in the same way. We remained here a whole week, most
agreeably spent in exploring the neighbourhood and ruins of the ancient
Erythrae still called Ritri by the Greeks and Turks. It is situated in a small
alluvial plain at the mouth of the river Aleus, some of the sources of which
are in the town itself .
The city
faces the west, and the whole extent of the Hellenic walls may be distinctly traced, from their commencement
near the harbour at the southern extremity of the town, to the northern point,
where they terminate on a lofty rock of trachyte. The plain on which the city
stood is skirted by two spurs from the limestone mountains on the east. The
wall, carried irregularly along these hills, is connected by a stronger portion
which stretches across the plain about a mile from the shore, and is defended
by a greater number of towers than the
rest. Everywhere, however, the walls are well built in the isodomous style, except a small part, of that which traverses the plain, and they
consist either of blue marble or red trachyte, the former being diversified in
one place, where it is upwards of twenty feet high, by two courses of trachyte,
producing a singular effect. The remains of several gate-ways, some of which
are of unusual construction, are still visible, and outside those to the north
and east we discovered many remains of
ancient tombs of various styles and forms. The springs which mainly, and in dry
weather solely, feed the Aleus, rise near the eastern gate within the walls.
They appear to have been looked upon with peculiar veneration, for near them
were many remains of aqueducts walls , terraces, and foundations of buildings
with temples.
Amongst
them we found the fragments of an inscription, broken marble columns and
architraves, and three large Ionic capitals of red trachyte lying in the watercourse,
and which had evidently belonged to some ancient building. But one of the most
remarkable of these remains was a wall supporting a terrace, thirty-eight feet
in length, the lower part of which consisted of a beautiful specimen of
Cyclopian architecture, the angles of the different blocks being cut very
sharp, while upon it was raised a superstructure in the isodomous style, built
with great regularity.. It is represented in the accompanying woodcut : the
site may have been that of the temple of Hercules mentioned by Pausanias, and the Ionic capitals in the bed of the
stream may have belonged to it. After crossing the plain, another range of
hills, and a second valley, the city wall ascends the ridge which forms the
northern limit of the town. Here it is built upon the solid rock, gigantic
steps being cut to receive securely the lower course of the foundations ;
another gateway near the summit of the hill led into the deep valley beyond.
Many tombs and sarcophagi, all of which had been long since opened and rifled,
stand outside this northern gate, upon
terraces
and platforms, commanding a magnificent view of the surrounding country. A
remarkable feature in these ruins is the Acropolis, a mass of red trachyte, which
has been erupted in the centre of the plain, and is within two hundred yards of
the seashore. Although perfectly detached, it is a portion of the same
formation as that on which the northern extremity of the wall terminates. The
remains of a capacious theatre are still visible on its north side, excavated
in the solid rock, while the summit is crowned with the remains of a castle,
apparently Byzantine, the principal materials which have been derived from the
adjacent theatre. Most of the seats of the cavea are gone, except in the lines
of the radii, seven in number , where
they are nearly perfect, and show the deep-cut staircases between the cunei, which
led to the tipper rows. The outer wall of the scena is still standing, forming
part of, or connected with that which served as an inner fortification round
the Acropolis, and can be traced both to the east and west. On the summit of
the hill, and in the wall of the castle, were many fragments of inscriptions, some
of which appeared to have formed
portions of public documents, wantonly destroyed and appropriated by the
barbarians who had erected the castle. The character in which most of these
inscriptions were written was extremely small * One was remarkable for having
lilies drawn wider each row of' letters. This is a decree, recording the
rewards and honours bestowed upon certain. citizens who had successfully
conducted a war, and who were to be publicly crowned with a golden crown. Another, which we dug out of the wall on a
chance, judging from the appearance and character of the stone that it might
contain an inscription, proved to be the architrave of a door, on which was a
dedication to Minerva or the sibyl Athenais, by a person whose name appears to
be Artaxerxes.:
One day,
while we were otherwise engaged, some of the sailors visited the ruins of the
theatre, and, in turning over various blocks of marble, they discovered an inscription
§ which, although ignorant of the Greek letters, they copied so well, that when
they brought it off in the evening for my inspection, I was able
to make out every word correctly, as was proved by a subsequent examination.
Other inscriptions, also dedicatory, were
found near the sea-shore, where the modern village or Ritri is situated at the
N.W. foot of the Acropolis. The intervening space was covered with fragments of
tiles and pottery, and large blocks of coarse red stone. In the village I
obtained a few coins, chiefly of Erythrae„ with a few of Clazomenae, and one of
Miletopolis of Ionia, and a few terra-cotta. lamps ; one of my companions
procured a terra-cotta tablet, with a Greek inscription. The inhabitants were all Greeks; and at one of
their farms near the ruins we obtained some excellent wine. Another small
stream falls into the sea to the north of the town, below the terraces. On the
banks of this stream we found a handsome marble pedestal, with the inscription.
No. 233, dedicated by the whole community of the Ionians in honour or an
individual who had gained a victory in the Actian or Isthmian games. Near the
mouth of the Aleus, where are still some remains of the ancient port, are
traces of an aqueduct coming from the S.E., and incrusted in places with a
calcareous sediment. It is built of loose rubble, and appears to 'have been
cased with marble blocks .
About half
a mile to the west of our anchorage was a small wooded island, consisting of
limestone rock, on which were many partridges: we were told that on the
adjacent island, further to the west, we should find still more, besides wild boars this island was about three miles in length,
and from one to one and a half in width, and we determined before leaving the
bay to have a chasse . Landing, therefore,
the greater part of the crew, armed with muskets, pistols, and tomahawks , we
formed a line across the island as well as its rocky nature would admit, and
proceeded to beat it from one extremity to the other. We had nearly reached,
the further end, and had seen nothing but a few partridges, when we came upon
some rocky ground intersected by deep ravines, where a couple of musket-shots,
accompanied by several loud shouts, announced that the game was afoot. The whole
party hastened towards a deep glen, which was soon surrounded; and while some
stationed upon the brink or the precipice poured volley after volley upon the
grunting enemy, another party took possession of the mouth of the glen so as to
intercept their retreat. In a few minutes the firing ceased, pig after pig in endeavouring to escape had rolled down the
banks, perforated by our shot. We hastened to collect our prizes, which
consisted of two full-grown boars, one sow, and four young grunters; our
triumph being considerab1y diminished by the suspicious white and yellow bristles
of our victims. However, we carried them
off to the ship, but were visited in the evening by their owners, who had
witnessed our proceedings from the opposite shore, and now came to demand
compensation
for their
loss, which, on their showing that although wild pigs they were not wild boars,
we were ready enough to give them. The fact was they had been turned out some
years before, and had bred unmolested on the island.
December
13.—At 'length we bade adieu to Erythrae, and proceeded on our cruise down the
coast of Ionia.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου